Gezonde botten krijg je niet vanzelf, gezonde tanden hou je niet vanzelf. Het hele metabolisme is er mee gemoeid, want zowel tanden als skelet zijn levende materie. Wat je eet, komt ook in je tanden en je botten terecht, zoals alles wat op je bord ligt ook in je lichaam terecht komt: van voedingsstoffen, tot zware metalen, van vitamines tot gifstoffen, van antioxidanten tot drugs. En het heeft ook allemaal invloed op je gezondheid, op je psyché of emoties, of je beslissingsvermogen, op je welbevinden of je ongeluk. Het kan je leven verlengen, het kan ook fataal zijn voor je gezondheid. Vandaar dat het zo belangrijk is kieskeurig te zijn met wat je in de mond stopt. De smaak is een slechte leidraad, want de voedingsindustrie is daarop voorbereid en maakt er gretig gebruik van. De zoete smaak, wordt een zoete zonde, en een minder zoete dood.
Hoe pak je het dan aan?
Het begint met het skelet. Dat is eigenlijk het betonijzer van je gezondheid, het geraamte van je lichaam en dus ook zo genoemd en het is duidelijk dat je zonder een sterk skelet niet kan leven. Een broos skelet is ook een aanduiding dat er iets hapert. Dat kan door de leeftijd zijn, door hormonale invloeden, maar vooral ook door wat je eet en drinkt, hoe je beweegt en wat voor sport je beoefent.
En sterk of een kwetsbaar skelet merk je eerst aan het gebit. De tanden zijn een eerste teken dat er wat hapert.
Suiker is natuurlijk de vijand van een gezond gebit en een sterk skelet. Vermijd ook snel opneembare suikers onder alle vormen en leer kinderen er van jongs af aan goede gewoonten voor aannemen. Voor een sterk skelet heb je ook veel beweging nodig, hoe meer je beweegt, des te sterker worden je botten, anders gaan ze bij de minste val of de minste inspanning breken.
Wees lief voor je gebit
Je weet pas wat het is over een goed gebit te beschikken op het ogenblik dat je er begint mee te sukkelen. We zijn gelukkig al een heel eind ver met het kunstgebit en gelukkig kunnen patiënten die hun tanden kwijt zijn behoorlijk worden geholpen door implantaten, een kunstgebit of brugtanden, maar niets gaat boven het echte, natuurlijke, eigen gebit. Bovendien kan je beter vertrouwen op een goed geschenk van de natuur, zowel je tanden als je skelet sparen en dat heeft beslist zijn weerslag op andere organen van het lichaam.
Tandpijn is iets heel vervelend en sommigen zijn nog altijd resoluut snel in het verwijderen van tanden, het ontzenuwen van tanden of het vervangen door kunststukjes, terwijl – als je tandarts voldoende geduld en ervaring heeft – andere mogelijkheden bestaan. Toch is preventie nog altijd de beste methode om je tanden lang en degelijk te bewaren. Je voeding draagt daar in grote mate toe bij.
Calcium
Het belangrijkste bestanddeel van je tanden is calcium, fosfaat en caseïne. Vandaar dat zuivelproducten een belangrijke rol spelen in de tandenhygiëne. De bouwstenen voor onze cellen, onze organen, maar ook van onze tanden moet uit het voedsel komen. Meen niet dat het gebit, het skelet, de botten dode materie zijn, waar niets aan verandert. Ze worden evenzeer bevloeid door de bloedsomloop waardoor stoffen afgevoerd worden en nieuwe bouwstenen worden aangereikt. Hoe kan het anders dat het skelet zich herstelt – en dit behoorlijk spoedig – als het getraumatiseerd werd, bijvoorbeeld door een breuk? Er worden constant opbouwende elementen naar alle delen van het lichaam gevoerd via de bloedsomloop die deze uit het voorbereide voedsel hebben gehaald. Het lichaam is zo ingenieus opgebouwd, dat elke lichaamscel precies die elementen uit het bloed weet te halen die voor haar van belang zijn. Voor het skelet zijn dat andere stoffen dan voor de hartspier bijvoorbeeld.
Maar calcium is belangrijk. Die haal je uit groene groenten en uit zuivel. Mensen met een gevoelige spijsvertering kunnen beter voorzichtig zijn met melk en melkproducten omdat de caseïne één hen niet goed bekomt, zelfs nadelig kan zijn. Caseïne van het type twee zoals bij schapenmelk en schapenkaas of geitenmelk en geitenkaas bekomt hen beter en levert eveneens de belangrijke bouwstenen voor het skelet en de tanden. Het verteert gemakkelijker. Melk wordt afgeraden, omdat de darmflora er problemen mee heeft. Is de melk gefermenteerd zoals bij yoghurt, dan kan het lichaam het aanvaarden.
Juiste voeding
Er zijn twee belangrijke preventiesystemen die de bescherming van de tand moeten garanderen. In de eerste plaats moet je er op letten dat de tanden geen gaatjes krijgen en ten tweede is een goede verzorging van tanden en tandvlees van belang om parodontose, het achteruitwijken van het tandvlees door ontstekingen te voorkomen om het onherroepelijke verlies van de tand niet te moeten meemaken.
Voor het tandglazuur is het van belang dat er voldoende fluor in de voeding aanwezig is. Tien tot twintig jaar geleden meende men daarom fluor aan het drinkwater te moeten toevoegen. De USA en Nederland waren op dat vlak toonaangevend. Jaren later heeft men moeten vaststellen dat dit een grote vergissing was. Fluor is giftig als het niet in biologisch verantwoorde doses en in zijn natuurlijk milieu opgenomen kan worden. De natuur heeft eens te meer gelijk. Kankers waren er het gevolg van. Toch is fluorhoudend voedsel wel belangrijk, terwijl andere additieven met de grootste omzichtigheid moeten worden benaderd.
Je treft fluor in natuurlijk gebonden en dus gemakkelijk absorbeerbare vorm aan in Rooibosch-thee, in gewone Engelse thee, maar ook in volkorenproducten en vooral in roggebrood.
Calcium even belangrijk
Calcium is belangrijk op elke leeftijd. Het beschermt niet alleen tegen osteoporose, het voorkomt ook vroegtijdige problemen met de tanden. Eén portie yoghurt per dag is vooral voor vrouwen een belangrijk hulpmiddel tegen osteoporose, en hierdoor wordt het risico al met 50 percent verminderd.
Ook zuren moeten zowel in het bloed als in de mond worden vermeden, omdat hierdoor zowel het kraakbeen als de tanden worden aangetast. Opgelet want zuur makend is niet hetzelfde als zuur smakend. Zo is bijvoorbeeld citroen erg zuur smakend, maar het heeft een alkaliserend effect op de cellen en is dus aan te bevelen. Fruitzuren zijn ook agressief ten opzichte van de tanden. Je moet na het eten van fruit zeker een uurtje wachten vooraleer je de tanden poetst, omdat het glazuur brozer is geworden. Dat herstelt zich zonder problemen als je geen agressieve poetsbeurt onmiddellijk na het eten toepast.
Urinezuren zijn een echte ruïne voor het kraakbeenweefsel. Jicht moet dan ook onmiddellijk worden aangepakt, anders krijgt de patiënt later kans op problemen met het skelet. Zuur makende producten moeten daarom worden vermeden: vlees, peulvruchten, chocolade, spinazie, champignons en beslist ook suiker. Tarwekiemen, aardappelen en gefermenteerde geiten- of schapenkaas zijn daarentegen gunstig. Uiteraard is rauwkost en fruit ook bijzonder goed voor deze patiënten. Fruitsap daarentegen in grote hoeveelheden is nadelig voor het tandglazuur.