Het is lente, of wat er zou moeten voor doorgaan, maar ondanks het minder fraaie weer heeft de natuur ons toch kansen gegeven om het lentegevoel te ervaren, vooral door middel van groenten die nu volop worden aangeboden. Eentje daarvan is komkommer.
Want hoewel komkommers (Cucumis sativus L.) het hele jaar door te verkrijgen zijn in de groentewinkel of de supermarkt, worden ze nu vers in de winkelrekken gelegd. Je kunt er dan ook heel het jaar door gebruik van maken en dat is een goede zaak voor je gezondheid.
Ze zijn heel lekker, passen in elk rauwkostschoteltje, maar kunnen ook in talloze recepten als belangrijkste ingrediënt gebruikt worden. Komkommers ogen lentefris. Ze bevatten, maar liefst 97% water, dus amper 14 calorieën per kg. Ze bevatten wel vitamines B en C en ook vitamine K. Dus ideaal voor de bloedsomloop en de bloedstolling. Maar er zijn meerdere redenen om geregeld komkommers op het menu te zetten.
Zeer gezond
Komkommers zijn gezond bevatten heel wat antioxidanten, zijn rauw ook erg lekker en hebben naast de vitamines die ze bevatten ook nog veel andere kwaliteiten: als laxeermiddel, ze verwijderen toxines en bestrijden waterzucht en wekken de eetlust op.
Komkommers bevorderen de vertering, zuiveren het bloed, ideaal tegen jicht, zorgen voor de slanke lijn, terwijl het sap zelfs aanbevolen wordt tegen nierstenen en de huid in goede conditie houdt.
Komkommer is zeer dorstlessend, actief bij urinezuur op en verwijdert overtollig vet: perfect voor zwaarlijvigen.
Hoe kweken?
Oorspronkelijk zijn komkommers afkomstig uit tropische gebieden. Geteeld onder glas kunnen ze ook in een gematigd klimaat een goede opbrengst leveren. Sommige komkommerrassen zijn geschikt om op een zonnig, beschut plekje in de volle grond te worden geteeld. Het is zelfs mogelijk om op het balkon komkommers te telen!
Komkommers vragen een goed-doorlatende grond, die veel humus bevat. Het humusgehalte kan worden verbeterd door voor de teelt organische mest en stro door de grond te werken.
Komkommers kun je gemakkelijk zelf zaaien en kweken. Komkommerpitten kunnen best worden gezaaid in zand dat goed vochtig wordt gehouden. Vier à vijf dagen na het zaaien zijn de plantjes groot genoeg om in potjes met een doorsnee van 10 cm te worden opgepot. Zet de plantjes zo diep mogelijk in de grond om te voorkomen dat ze langgerekt opgroeien. Zorg er steeds voor, dat ze voldoende licht en ruim staan, zodat ze mooi stevig kunnen opgroeien. Twee à drie weken na het zaaien kan er worden uitgeplant op de plaats van bestemming.
Na het planten moet je de planten voldoende water geven. Vanaf dat moment hebt je de keuze tussen twee teeltwijzen: de ‘staande’ of de ‘liggende’ teelt.
De eerste vruchten, die ontstaan als de plant nog jong is, worden – liefst zo snel mogelijk – tot op een hoogte van 80 cm weggenomen. Ze vergen te veel voedingsstoffen van de jonge plant, hetgeen de latere productie schaadt. Tijdens de teelt moet je op plaatsen waar het gewas te vol wordt blad wegplukken, vooral bovenin. In de platte bak en in de volle grond moet je liggende teelt uitvoeren.
Na het uitplanten worden de planten op het vierde of het vijfde blad getopt, zodat zich zijscheuten vormen. Afhankelijk van de ruimte worden drie tot vier zij scheuten bewaard en verdeeld over de grond. De zijscheutjes die aan deze scheuten worden gevormd, worden alleen weggesneden als het gewas te vol wordt. Ook bij de liggende teelt moet je het blad dunnen. Anders zal het vooral in het hart van de plant te vol worden, waardoor de kans op rot erg groot wordt.
Van komkommers worden veel rassen aangeboden, elk met hun eigen gebruiksmogelijkheden. De planten worden half mei in een forse pot gezet en gesteund met een stok
Komkommer kan vanaf 1 mei in de koude kas of in de platte bak worden geplant. Na 15 mei – als het gevaar voor nachtvorst is geweken – kun je in de volle grond planten op een beschut en zonnig plaatsje. Om ziekten te voorkomen moet je proberen een zo sterk mogelijk gewas te telen.
Daarom moet een kasje of een platte bak worden gelucht als het buiten zonnig is. Bij het water geven mogen de planten beslist nooit nat worden. Verder is het noodzakelijk om oude, zieke of afgestorven bladeren, scheuten en vruchten meteen te verwijderen om ziekten te voorkomen.
Ziekten
Komkommers worden met een mes van de plant gesneden. Daardoor ontstaat een mooi glad wondvlak dat snel kan dichtgroeien, waardoor de kans op besmetting met een ziekte wordt verkleind.
Het grootste probleem voor komkommers die in de kas of in de platte bak worden geteeld, is aantasting door spint en witte vlieg. De witte insecten bevinden zich aan de onderkant van de bladeren en bij aanraking vliegen ze massaal op. De witte vlieg scheidt een zoete, kleverige stof (honingdauw) af, waarop zich een zwart schimmelpluis (roetdauw) ontwikkelt. De plant wordt daardoor in de groei geremd en de productie blijft achter. Je kunt proberen aantasting te voorkomen door te zorgen dat het niet tocht in de kas.
Waarvoor gebruik je komkommer?
Brandwonde: vers sap op de brandwonde kalmeert en verzacht.
Huid: tot moes geraspte vers geschilde komkommer als schoonheidsmasker.
Longen: komkommer wordt aanbevolen tegen longtuberculose.
Maag: voor een gevoelige maag moet je gekookte komkommer eten. Daardoor verteert het voedsel beter. Je kan ook een paar schijfjes aan groentesoep toevoegen.
Afslankend: een flinke portie salade van komkommer met knoflook, gehakte peterselie, olijfolie en citroensap maakt je slanker.
Zonneslag: vers sap kalmeert.
Dorst: komkommers zijn ideale dorstlessers want ze bevatten niet minder dan 95 percent water en 14 calorieën per kg; maar wel vitamines B en C en K.
Verstopping: Komkommer is een perfect laxeermiddel.
Vertering: Wekt eetlust op en bevordert de spijsvertering.
Bloed: Zuivert het bloed en voorkomt en behandelt jicht en lost urinezuur op.
Gewicht: Is ideaal bij een vermageringskuur en bezorgt je een slank figuurtje.
Nieren: Het sap van komkommer helpt nierstenen voorkomen.
Schoonheid: Houdt de huid in goede conditie.
Voor de slanke lijn
Vooral als sla wordt de verfrissende komkommer, die vitaminerijk maar caloriearm is gewaardeerd door “lijnbewuste” mensen die naar gezonde voeding streven. Deze groente is makkelijker verteerbaar als je ze schilt en met wat zout laat trekken: in schijfjes gesneden en bestrooid met grof zeezout gedurende 1 of 2 uur laten rusten.
Denk eraan de zaadjes te verwijderen en daarna de komkommer goed te spoelen onder stromend water, anders zou de groente te zout kunnen zijn. Je kunt ze dan op smaak brengen met een vinaigrette of met verse room en kruiden.
Gekookt verteert de komkommer nog gemakkelijker en kan als gewone groente gegeten worden of wel gevuld opgediend worden.
In de keuken en aan tafel
Komkommer kun je op veel manieren gebruiken. Ook rauw in rauwkostslaatjes. In Italië wordt de bloem gebakken als dessert. Het is beter komkommer niet te schillen, zodat dan heel wat waardevolle stoffen zoals flavonoïden, terpenen, antioxidanten en vitamines behouden blijven.
Komkommer kan je schaven of raspen en met een oliesausje of met mayonaise serveren: heel verfrissend bij zomerslaatjes!
Kleine komkommers zijn zuurder van smaak. Ze vergemakkelijken wel de vertering van vlees en passen dus ook bij soepvlees. Komkommer zowel als augurk kunnen evengoed bij vlees als in sausjes worden gebruikt.
Komkommers zijn vooral te waarderen in verse zomerslaatjes. Ze geven de schotels niet enkel een verfrissende smaak maar hoe fijner ze geschaafd worden, des te smaakvoller ze worden bij het marineren. Rauw, ongeschild en direct gegeten, zijn ze heerlijk.
Gevulde komkommers
Twee komkommers doormidden snijden. Het vruchtvlees uit de schillen verwijderen, in dobbelsteentjes snijden. Met zout bestrooien en laten trekken. Spoelen, laten uitlekken, afdrogen en fijnhakken. Mengen met 200 g gehakte gekookte ham of tofu, 1 gehakte ui, 1 ei, zout en peper. De schillen opvullen, met paneermeel bestrooien, enkele nootjes boter erop leggen en ze gedurende 30 minuten in de oven bakken.