Hippocrates heeft het ons geleerd: “Laat uw voeding uw medicijn zijn, en uw medicijn uw voeding”. Hadden meer mensen dit oude principe van de grondlegger van de moderne geneeskunde toegepast, er zouden minder zieken zijn geweest en zeker minder welvaartsziekten. Maar dat betekent wel dat voeding invloed heeft op onze gezondheid. Alles wat in de mond komt, gaat ook naar de cellen. Daarom doen we er goed aan zorgvuldig de samenstelling van ons voedsel te bekijken en ruim gebruik te maken van planten en kruiden die niet enkel lekker zijn, maar ook onze gezondheid kunnen in stand houden en verbeteren.
Vitamines en mineralen
Geen kruid wordt meer gebruikt in de keuken dan peterselie. Iedereen kent de duidelijke smaak, in talloze recepten gebruikt. Peterselie is zeker gezond omdat het rijk is aan vitamines en mineralen. Jammer genoeg wordt het meer als versiering dan als toekruid gebruikt.
Onder de minerale zouten bevat peterselie vooral veel ijzer, verder nog calcium en fosfor.
Als vitaminen: naast de vitamine A bevat ze een belangrijke hoeveelheid vitamine C, vooral in de stengels. De jongste onderzoekingen brachten ook de belangrijke vitamine B12 van de B-groep aan het licht. Deze zorgt onder andere voor de vorming van de rode bloedlichaampjes.
Peterselie is niet alleen lekker, het is ook zeer gezond. Daarom zouden we het meer moeten gebruiken in de keuken.
In de oudheid
Peterselie was al bekend in de oudheid. Het gezegde: „dringend peterselie nodig hebben” betekende dat iemand dodelijk ziek was. De Romeinen kroonden hun overwinnaars met kransen van peterselie. In die tijd droegen mannen peterselie in hun haar om niet dronken te worden.
En nu bij ons in de keuken is er geen soep denkbaar zonder peterselie. Het wordt ook gebruikt als garnering en gefrituurd op het bord gelegd.
De peterselie groeit in het wild in alle landen rond de Middellandse zee en zou naar ons land overgebracht zijn vanuit Sardinië. De Grieken en Romeinen kenden haar reeds om haar voedende en genezende krachten. Ten tijde van Keizer Karel werd ze alleen bij de spijzen gebruikt. Daarentegen vertelt ons de grote Vlaamse plantkundige uit de Renaissance, Dodoens, dat peterselie toen als nuttig werd beschouwd bij epilepsie, astma en weerbarstige hoest.
Maar reeds in de Oudheid sprak men van haar diuretische eigenschappen, en werd peterselie voorgeschreven door de toenmalige geneesheren in geval van oedeem (door hart- of nierinsufficiëntie).
Peterselie is opwekkend. De Romeinen gaven peterselie aan de gladiatoren vooraleer ze in de arena kwamen voor de strijd.
Peterselie wordt beschouwd als een natuurlijk antibioticum bij infectieziekten, is uitstekend voor de darmen en vanwege de vitamines ook nuttig bij de preventie van kanker. De plant bevat een olieachtig vocht APIOL dat reeds in 1849 geëxtraheerd werd en gewaardeerd voor de weldoende invloed bij koorts.
Tegenwoordig wordt nog weinig beroep gedaan op peterselie als groente, en dat is jammer. We gebruiken het vooral nog voor het garneren van schotels, zodat de peterselie vaak met de voedselresten in de afvalemmer terecht komt. We gooien dus een belangrijk deel voor de gezondheid in de afvalemmer.
Heerlijk in de keuken
Is er één kruid dat vaker wordt gebruikt in de keuken dan peterselie? In koude en warme sauzen, als versiering op aardappelen en slaatjes, bij asperges, champignons; zelfs gefrituurde peterselie is heerlijk bij visgerechten. Minder bekend zijn de heilzame eigenschappen van het kruid. Het bevat veel vitamines A, B en C, ijzer en andere mineralen. Met een afkooksel van peterselie kun je gezwollen en ontstoken ogen spoelen en wat peterselie op een insectenbeet werkt reinigend en pijnstillend. Peterselie is bloeddrukverlagend en bevordert de spijsvertering. Kauwen op peterselie verfrist de adem en een plotseling opkomende kiespijn hoef je niet persé met alcohol te verdoven: met een mengsel van gehakte peterselie, zout en olie lukt het zoveel gezonder. Heb je peterselie in de tuin, ruim dan ook een plaatsje in voor citroenmelisse, want beide kruiden werken smaak verhogend op elkaar.
De smaak van gerechten waarin knoflook te sterk naar voren komt, wordt verzacht door peterselie. Er is een drietal peterseliesoorten vooral bekend: de krulpeterselie die het vooral moet hebben als versiering, de snijpeterselie en tenslotte de wortelpeterselie, die als wintergroente alle eer verdient maar ook in soepen en bouillons indruk maakt. Een slechte eigenschap van peterselie is, dat het kruid bijzonder traag kiemt. Maar dat kun je verhelpen, door het zaad vooraf 24 uur in lauw water te weken. Goed om weten: peterselie bewaart beter het aroma diepgevroren dan gedroogd.
Je kan peterselie in veel recepten in de keuken gebruiken en niet enkel om te garneren. De blaadjes fijngehakt, zo vers mogelijk op alle spijzen strooien: rijkelijk aan de soep toevoegen, aan sausen, kwark, op salades, als broodbeleg en bij kazen. Stengels en blaadjes kunnen gedroogd worden. Peterselie op de spijzen versterkt en verbetert merkelijk de smaak. Vermijd het om de peterselie fijngesneden in de ijskast te bewaren… je kan peterselie best steeds zo vers mogelijk gebruiken!
In de tuin
Peterselie kan reeds vroeg in het voorjaar gezaaid worden, van zodra de grond het toelaat en dan weer tot in september. Het kiemt zeer langzaam (5 tot 7 weken), daarom moet de grond vochtig worden gehouden en zuiver van onkruid. Voor het wintergebruik poot men enkele plantjes binnenshuis in een kistje of een bloempot. In het voorjaar kan men ze terug buiten planten. De plant is tweejarig en bloeit dus het tweede jaar, maar er blijven zeker nog blaadjes te oogsten tot de nieuw gezaaide groot genoeg zijn.
Peterselie verkiest een plaats in de schaduw, maar om haar goede invloed op andere planten kan men ze ook op een rij over heel de moestuin verdelen (evenals kervel, majoraan, bernagie, lavendel, hysop en salie).
Uitwendig gebruik
Je kan peterselie uitpersen met de sapcentrifuge en er alcohol aan toevoegen voor de bewaring: vers sap op alcohol van 70° of 90° (flesje goed sluiten).
- De vingertop mee bevochtigen en er de neuralgisch pijnlijke streek mee inwrijven.
- Bij pijn in de mond en wangen, het tandvlees inwrijven en een watje bevochtigen.
- Olijfolie met peterselie doordrenken en met een snuifje zeezout, op een watje in het oor.
- Een boeketje verse peterselie rechtstreeks op de huid van de borst, voorkomt zeeziekte, samen met een stukje gember waarop je kan kauwen.
Inwendig gebruik
Afkooksel:
20 à 50 g peterselie – wortel in stukjes gesneden, in een liter water 10 minuten laten koken. 2 à 3 kopjes drinken als aperitief. Werkt ook stimulerend, waterafdrijvend en is sterk aanbevolen bij waterzucht, geelzucht.
Infusie: 4 à 8 g zaad per liter. Door de dag 2 à 3 kopjes drinken: hartversterkend en eetlustopwekkend.
30 à 60 g droge bladeren per liter water; 3 à 4 kopjes per dag.
Aftreksel in melk, op de nuchtere maag genomen, helpt tegen stemverlies, astma en longontsteking.
- Pleisters: Verse blaadjes kneuzen en op de gezwollen ledematen en blauwe vlekken leggen. (Stimuleert de doorbloeding).
- Gekneusde blaadjes: op insectenbeten en blauwe vlekken wrijven. Kalmeert vlug de pijn.
- Aftreksel: 50 g blaadjes per liter, 10 minuten laten koken.
Daarmee tweemaal per dag het aangezicht betten om de rood doorbloede kaken en zomersproeten te bestrijden.
- Om enkels te ontzwellen en te versterken kan men met het aftreksel omslagen leggen gedurende de nacht: met een rekverband om de enkel houden.
Oogbadje: peterselie-aftreksel in warm gekookt water, ontsmet en kalmeert het brandend gevoel bij conjunctivitis.
Tegen beten en steken: Als we na een insectenbeet geen weegbree of citroensap in de buurt hebben, kan men het met een vers peterselieblaadje proberen. Wrijf de pijnlijke plaats met een fijn gekneusd blad.
Peterselieboter
Ingrediënten: 150 g boter, een snuifje zout, 1 theelepel zwarte peper, 1/4 theelepel cayennepeper, 2 eetlepels gehakte peterselie, een teentje knoflook uit de pers.
Bereiding: Maak de boter zacht en roer er alle ingrediënten doorheen.
Versier met een takje peterselie. Serveer op toast bij een lekkere winterse soep.