Het wordt lente, of tenminste het IS al lente, maar daar hebben we nog niet al te veel van gemerkt. Behalve in de natuur, daar begint het volop te leven en herkennen we kruiden en planten die vanzelf de kop opsteken en typisch zijn voor het voorjaar. We kunnen er beslist ons voordeel mee doen.
Een van die kruiden die een woeste naam heeft is brandnetel. Toch is het een plant die nuttig is en vooral ook gezond.
In de lente, als veel mensen een tekort hebben aan mineralen en vitamines, snelt de natuur ons te hulp met verse kruiden en planten. De brandnetel is daarom de plant bij uitstek om de lente te verwelkomen.
Op het einde van de winter, sukkelt haast iedereen met verkoudheid. De weerstand van het organisme heeft niet meer de tonus van de zomermaanden, de ongezonde lucht, het minder gezonde voedsel, gebrek aan vitamines, geen buitenlucht, minder lichamelijke activiteit, het maakt het allemaal gemakkelijker voor virussen en bacteriën om zich van het lichaam en de gezondheid meester te maken.
Gelukkig zijn er in de planten en kruidenwereld schitterende remedies, die de beschadigde of aangetaste luchtwegen er weer helpen bovenop te komen. Brandnetel, vlier en ogentroost naast driekleurig viooltje zijn prachtige planten die voor iedereen beschikbaar zijn en de gezondheid behoorlijk snel kunnen herstellen. Driekleurig viooltje is trouwens vooral van belang als de problemen met de luchtwegen een allergische factor hebben.
De magie van de brandnetel
Tientallen jaren geleden haalde iedereen opgelucht adem als brandnetels uit de tuin verwijderd waren. Het werd als een vervelend, zelfs schadelijk onkruid beschouwd. Nog veel vroeger wisten onze ouders en voorouders dat brandnetels ook geneeskrachtige eigenschappen hadden en die worden nu trouwens weer onderstreept door de wetenschap. In allerlei kruiden- en theemengsels komt de brandnetel weer voor en hij krijgt ook, een ereplaats als het er om gaat te ontzuren en reumatische kwaaltjes aan te pakken.
Brandnetel is trouwens ook lekker in de keuken, want van de jonge scheuten kan je heerlijke soep maken, die flink doorsmaakt en zeer gezond is. Trek brandnetels dus niet zonder meer uit en wat erger zou zijn – sproei ze niet dood met herbiciden – want dan heb je dubbele schade geleden: je vervuilt het milieu en je weigert gebruik te maken van een heerlijk en gezond geschenk van de natuur.
Het is wel waar: de brandnetel is geen lieftallig kruidje dat je zonder handschoenen kan aanpakken. Maar de plant krijgt gelukkig terug de waardering die ze verdient, zowel in de keuken als in de apotheek. Niet te verbazen als je ziet wat de brandnetel allemaal voor je kan doen.
Brandnetel is namelijk zeer rijk aan mineralen en vitamines, zuivert het lichaam, helpt bij reuma, jicht en eczeem, werkt bloedstelpend en geeft je bovendien nog mooi haar ook.
Brandalarm?
Natuurlijk gaat niemand brandnetels kweken in de tuin. Daar hoef je trouwens geen enkele moeite voor te doen, de natuur en de vogels zullen het werkje wel opknappen. Maar als ze verschijnen kun je er maar beter dankbaar gebruik van maken.
Botanisch kunnen we twee soorten onderscheiden. Er is de kleine brandnetel of Urtica Urens die met zijn gemiddelde hoogte van 30 cm moet onderdoen voor de Urtica dioica, de grote brandnetel. Deze laatste kan immers 80 cm tot wel 2 m groot worden. Urtica verwijst naar het Latijnse „urens” wat zoveel als „branden” betekent. Want branden kan hij inderdaad!
De plant beschikt over haartjes die bij aanraking mierenzuur en histamine afscheiden en dit met de bekende gevolgen. Laat dit je vooral niet tegenhouden om zijn talrijke culinaire en medicinale voordelen te ontdekken. De brandnetel is immers een plant van de bovenste (kruiden)plank. En wie er echt te bang van is, kan maar beter rubberen keukenhandschoenen aantrekken, dan heeft de plant helemaal geen vat op je huid. Bovendien bestaan er ook niet brandende soorten zoals dovenetel, een plant van dezelfde familie die eveneens bijzonder eigenschappen heeft met betrekking tot de gezondheid.
Schitterend voorjaarsgeschenk
De natuur is eigenlijk prachtig in elkaar gezet, een schitterend ontwerp van intelligente voorzienigheid, want precies op het ogenblik dat we ze het meest nodig hebben, komen de jonge scheuten van de brandnetel uit de grond piepen en zichzelf aanbieden om gebruikt te worden. Net na de winter, bij het begin van de lente als we een tekort aan vitamines en mineralen hebben en de winterzwakte onze gezondheid bedreigt, is dit een geschenk uit de hemel.
Last van voorjaarsmoeheid? Krijg je de winter niet uit je lijf? Gelukkig komen de jonge scheuten van de brandnetels je in de maand maart en april te hulp. Een thee van deze plantjes helpt je er weer bovenop. De brandnetel, een schatkist vol mineralen zoals fosfor, kalium, calcium en veel ijzer, is het ingrediënt bij uitstek voor een kracht gevend lentetonicum. De vitamine C zorgt ervoor dat je lichaam het ijzer goed opneemt.
Uitstekend kruid voor vrouwen
Omdat brandnetel veel ijzer bevat in combinatie met vitamine C, kan het kruid bij bloedarmoede een aardige hulp zijn. Bovendien is het een compleet ongevaarlijke therapie, wat niet kan gezegd worden van ijzerpillen die zeker niet zonder doktersadvies en controle mogen genomen worden. Maar aangezien de meeste vrouwen wat last hebben van bloedarmoede, is dit kruid specifiek voor hen bijzonder nuttig.
Niet enkel vanwege het ijzergehalte en de vitamines zijn brandnetels nuttig, maar ook omdat het kruid de nieren aanspoort om het lichaam te zuiveren van urinezuur. Het is dan ook een heel interessant middel bij reuma, jicht en tegelijk is het bijzonder zuiverend voor de huid. Eigenlijk is de brandnetel bekend vanwege de ondersteuning van de volledige stofwisseling, die krijgt als het ware een duwtje. Maar niet alleen de nieren varen er wel bij, ook de spijsvertering en de darmfunctie vinden er baat bij. Niet te vergeten is het nut voor zwangere en zogende vrouwen, want voor de moedermelk is het ideaal: ze wordt rijker aan mineralen en de jonge moeder heeft het ook gemakkelijker om borstvoeding te geven. Brandnetel bevordert de productie van de moedermelk.
Brandnetel kan tenslotte ook gebruikt worden om bloed te stelpen. De gemalen bladeren kunnen namelijk worden aangewend als snuifpoeder bij een bloedneus. Vandaar ook dat brandnetel inwendig genomen, gunstig is voor vrouwen die last hebben van overvloedige menstruatie.
Waar plukken?
In de lente is er aan brandnetels geen gebrek. Ze hebben een voorkeur voor stikstofrijke locaties. Je vindt ze in groepen op braakgronden, wegbermen, aan de bosrand, langs autostrades, zelfs in je eigen tuin. Wie brandnetels wil plukken mijdt de bermen langs drukke wegen omwille van de vervuiling. Je kunt dus maar beter brandnetels gaan plukken aan de rand van het bos, langs weilanden en niet druk bereden wegen.
Tegen luizen
Aftreksel van brandnetels wordt ook algemeen gebruikt in de biologische land- en tuinbouw. Het is een prima middel om ongewenste beestjes van de plant weg te houden. Wordt je moestuin belaagd door bladluizen? In de plaats van naar chemische bestrijdingsmiddelen te grijpen, kun je gebruik maken van brandnetels. Laat een kilo brandnetels gedurende minstens een dag en een nacht weken in een emmer water. Doe het vocht (genaamd netelgier) in een plantenspuit en ga er de luizen mee te lijf. Behandeling regelmatig herhalen… en weg beestjes. Merkwaardig is trouwens dat konijntjes die hun oog lieten vallen op je moestuin, ook geen amateur meer zijn van planten die met netelgier zijn behandeld. Een dubbel effect dus!
Ideaal in de keuken
Brandnetels zijn ideaal in de keuken. Vooral de jonge blaadjes en eventueel topscheuten van oudere planten komen in aanmerking. Maart, april en mei zijn uitgelezen maanden voor brandnetelgerechten. De brandnetels smaken uitstekend in de soep of bij spinazie. Je kan brandnetels trouwens ook klaar maken als spinazie en dus als afzonderlijke groente eten. Verse scheuten kun je ook in de rauwkost snipperen. En voor wie bang is van de allergische reactie van brandnetels: Na het koken is het prikgevaar volledig verdwenen. Je kunt de blaadjes ook gewoon „naturel” eten door ze eerst gedurende een 10-tal minuten zachtjes gaar te stoven in een beetje boter samen met een uitje. Je kunt de zeer jonge blaadjes ook even onderdompelen in heet water om ze daarna fijngesneden in een lenteslaatje te verwerken.
En een waarschuwing: pluk geen netels op verontreinigende locaties of plaatsen die misschien behandeld zijn met insecticiden. Bij twijfel: afblijven! Vermijd ook plaatsen die geregeld bezocht worden door honden, dus waar veel baasjes met hun hondje langs komen, kun je de brandnetels maar beter aan de natuur zelf overlaten.