Horen zien en zwijgen, zegt het spreekwoord, maar mensen die het lastig hebben om te horen, kunnen er haast niet over zwijgen: het is werkelijk een van de meest vervelende problemen die je met de gezondheid kan voorhebben. De helft van het leven ontgaat je als je problemen hebt met het gehoor. Mensen die een gehoorprobleem hebben, krijgen het bijzonder lastig zich in het normale maatschappelijke patroon in te schakelen. Alleen al op het gebied van verkeersveiligheid hebben mensen met een gehoorprobleem het al moeilijk.
Baby’s herkennen lang voor de geboorte al de stem van hun moeder. Goed horen is daarom voor de communicatie essentieel. Jammer dat veel jongeren er roekeloos mee omspringen, want weekenddoofheid is een gevaarlijk fenomeen bij de jeugd.
In feite beschouwen we horen en zien als de normaalste zaak van de wereld en we denken er niet aan dat er van alles kan gebeuren waarbij deze functies geheel of gedeeltelijk verloren kunnen gaan. Niet enkel door ongevallen kan het gehoor worden beschadigd, ook door ziekten kunnen we in de problemen komen en niet iedereen is er op tijd bij om de nodige maatregelen te treffen. Daarbij komt nog dat in het dagelijks leven, zowel beroepshalve als bij amusement, het gehoor danig op de proef wordt gesteld. Sommigen springen er vaak uit onwetendheid zo roekeloos mee om dat ze na verloop van tijd ernstige schade ondervinden. Vooral de jeugd is hier slordig in. Een goede preventie gebaseerd op kennis is dan ook het beste om zijn leven lang van een goed gehoor plezier te hebben.
Het gehoor is een geweldig orgaan. Wetenschappelijke onderzoek heeft aangetoond dat baby’s, lang voor de geboorte al de stem van de moeder kunnen herkennen. Het is de taak van de opvoeding om gedurende maanden en jaren te werken aan het interpreteren van al die geluiden en ze te vertalen in een betekenis die voor de mens belangrijk is. Geluiden kunnen bestaan uit taal, ze kunnen ook waarschuwingssignalen inhouden, in de herinnering verborgen codes bevatten die een reactie teweeg kunnen brengen die voor een veilig leven belangrijk zijn.
Tijdig ingrijpen
Patiënten die een traumatische ervaring achter de rug hebben, raken de herinnering vooral gekoppeld aan geluiden, nooit meer kwijt. Telkens ze diezelfde of gelijkaardige geluiden opvangen, komt de film van erge gebeurtenissen weer voor de geest. Mensen die de oorlog hebben meegemaakt, raken bijvoorbeeld de herinnering aan de betekenis van sirenes nooit meer kwijt. Een kind wordt groot gebracht in een wereld van miljoenen geluiden. Het duurt dan ook jaren eer men mag aannemen dat het voldoende ervaring heeft opgedaan en voldoende de betekenis van geluiden kent om veilig door het leven te gaan. Patiënten die slecht of helemaal niet horen, weten best hoe verraderlijk bepaalde fenomenen zijn als men ze niet op hun geluidswaarde kan beoordelen: straatverkeer bijvoorbeeld. Een goed gehoor is van vitaal belang en een goede verzorging van het gehoororgaan moet daarom vanzelfsprekend zijn en dus gepast ingrijpen om te beletten dat het gehoor, of de kwaliteit ervan in het gedrang zou komen.
Voorzichtig met de oren
De oren hebben een doeltreffend zelfreinigend vermogen. Dat betekent dus dat je er niet te fel moet zijn om ze te reinigen. Je kan er dus beter vanaf blijven dan er met scherpe voorwerpen in te gaan krabben. Ook wattenstokjes zijn niet ideaal, omdat de watten soms voor een deel loslaat en achterblijft in het oor. Bovendien wordt daarmee het oorsmeer naar achteren in het oor geduwd, waar het samenklit en verhardt tot een oorprop.
Oorsmeer is niet nadelig: het heeft een bacteriëndodende eigenschap, terwijl de haren, net als de trilharen in de luchtwegen dat vuil weer naar buiten brengen.
Wie met een scherp voorwerp, een sleutel, een papierklemmetje, of wat dan ook, probeert het oorsmeer te verwijderen, kan – misschien per ongeluk – het trommelvlies raken of doorboren en zelfs blijvende doofheid veroorzaken. Het oor reinigen kan je best met een speciale spatel die je in apotheken vindt. Als dit moeilijk gaat, kan het helpen een paar dagen van tevoren een paar druppeltjes olie in het oor te laten druppelen, dat maakt het oorsmeer weker.
Vliegreizen en oorproblemen
Veel patiënten hebben last bij het vliegen. Sommigen krijgen na de vlucht dagenlang hoofdpijn, doordat er drukverschil is opgetreden tussen het binnenoor en de rest van het oor. Dat is gemakkelijk te verklaren. Normaal is de druk in het binnenoor gelijk aan de atmosferische druk, omdat het binnenoor met de keel in verbinding staat via de buis van Eustachius. Bij het slikken, kauwen en snuiten gaat die buis open, waardoor het binnenoor dezelfde atmosferische druk aanneemt als daarbuiten. Als een vliegtuig gaat opstijgen, verandert de atmosferische druk aan de buitenkant van het oor, maar omdat de buis van Eustachius gesloten is, blijft het binnenoor de atmosferische druk van bij het vertrek bewaren. Het volstaat op dat ogenblik te slikken, te kauwen of de neus dicht te knijpen en te snuiten om de buis van Eustachius te openen en zowel buiten als binnen in het oor, dezelfde atmosferische druk te creëren. Op die manier behoort hoofdpijn voortaan tot het verleden.
Om diezelfde reden is het ook af te raden met een verkoudheid het vliegtuig in te stappen, omdat bacteriën vanuit de keel, via die Eustachiusbuis, gemakkelijk naar de oren kunnen geperst worden en er zodoende ook een oorontsteking kunnen veroorzaken. Ook diepzeeduikers kunnen met dezelfde problemen worden geconfronteerd.
Als het gehoor vermindert
Als je bij een jong kind, een paar maanden na de geboorte bemerkt dat het niet opschrikt van plots lawaai, een deur die dicht slaat, een ballon die klapt, dan moet aan doofheid, of tenminste aan een gehoorstoornis worden gedacht. In dat geval moet men zo spoedig mogelijk een arts opzoeken, om het gehoor van het kind te laten testen. Ook volwassenen zouden dit moeten doen, van zodra ze merken dat hun gehoor er op achteruit gaat. Het is normaal dat het gehoor minder goed gaat functioneren van zodra de patiënt de leeftijd van ongeveer vijftig jaar heeft bereikt. Maar het is precies vanaf deze leeftijd noodzakelijk dit geregeld te laten onderzoeken. Wie zijn gehoor verzorgt, zal minder vlug in moeilijkheden komen.
Pas als een baby 2 tot 3 jaar is, kunnen nauwkeurige gehoortests worden uitgevoerd. Men mag wel aannemen dat het als normaal moet worden beschouwd dat een baby rond de 7 maanden het hoofdje draait in de richting van het geluid. Als het kind anderhalf jaar is kan men wel al redelijke informatie verkrijgen van een gehoortest.
Als kinderen moeilijkheden krijgen met het gehoor, terwijl ze na de geboorte goed hoorden, is dit meestal het gevolg van een ontsteking van het middenoor. Dit kan zelfs tot doofheid leiden. Deze bacteriën zijn meestal zoals we daarnet al schreven, via de buis van Eustachius opgeklommen naar het middenoor. Soms zal de arts het trommelvlies doorprikken om het pus te verwijderen. Het trommelvlies kan ook vanzelf scheuren bij een ontsteking van het binnenoor, zodat het pus er dan uitspuit. Door de perforatie van het trommelvlies wordt de pijn vanzelf minder. Men moet de zaak wel door een arts een paar weken tot een maand laten observeren, hoewel het trommelvlies meestal vanzelf weer geneest.
Maandagdoofheid bij jongeren
Het is normaal dat met de leeftijd het gehoor wat kan afnemen, vooral boven de vijftig. Maar tegenwoordig merkt men dat steeds meer jongeren het slachtoffer worden van doofheid. Lawaai blijkt hier de grote schuldige te zijn. Bij volwassenen is dat meestal het gevolg van een beroepsziekte, werken in hoogovens, in plaatslagerijen, in drukkerijen, in bedrijven waar met decibels gegooid wordt. Jongeren daarentegen lijden tegenwoordig veel aan de maandagdoofheid, als gevolg van de onmogelijke lawaaierige atmosfeer waarin ze zich tijdens het weekend vermaken. In sommige discotheken wordt nog altijd oorverdovende „muziek” gemaakt.
Als men langere tijd bloot staat aan lawaai van meer dan 90 decibel, kan dat blijvende gehoorschade tot gevolg hebben. In discotheken wordt vaak lawaai tot boven de 100 decibel gemeten. Als een patiënt anderhalf uur in een dergelijk lawaai heeft vertoefd, heeft het oor ongeveer 36 uur tijd nodig om zich weer helemaal te herstellen van deze aanslag, vooraleer het gehoor weer normaal functioneert.
Wie dergelijke geluidsniveaus geregeld meemaakt, zal op de duur blijvend letsel aanrichten, doordat de zenuwcellen onherroepelijk beschadigd zijn. Wie een chronisch gezoem of geruis in het oor waarneemt, kan daarmee een aanduiding hebben dat zijn gehoor beschadigd werd.
Goed horen is van levensbelang. Bovendien veraangenaamt het in grote mate het leven van de mens: muziek, kunst, de natuur, allerhande plezierige en zelfs levensnoodzakelijke waarnemingen, om de communicatie niet te vergeten.
Problemen onmiddellijk behandelen
Slecht horen: Meestal is het een oorprop
Wie gehoorproblemen heeft moet uiteraard de oorzaak van zijn hardhorigheid of doofheid laten opsporen. Zolang die het gevolg zijn van een oorprop, oorsmeer, kan er snel iets aan gedaan worden. Sommige patiënten produceren gemakkelijker oorsmeer dan anderen. De kans op verstopping is dus niet bij iedereen even groot.
Als de slechthorendheid veroorzaakt wordt door het slecht functioneren van de middenoorbotjes, of een beschadiging van het trommelvlies, moet via medisch onderzoek worden uitgemaakt welke methode kan worden gebruikt om de patiënt meer gehoor te geven. Soms kan een hoorapparaat gunstig zijn, soms is een heelkundige ingreep noodzakelijk. Als het slakkenhuis, de zenuwcellen of de gehoorgangen zelf beschadigd zijn, dan kan er jammer genoeg niet veel gedaan worden.
Kleine kinderen krijgen gemakkelijk een oorontsteking. Die moet goed worden verzorgd opdat het gehoor geen blijvende schade ondervindt.
Het oor is ook het centrum van evenwicht: In het binnenoor wordt onze stabiliteit bepaald. Vandaar dat heel kleine kinderen en oude mensen last kunnen hebben met de stabiliteit.
Maar goed horen is niet vanzelfsprekend. Je moet ook voorzichtig omspringen met het gehoor en schade voorkomen.