We gaan erop vooruit. Het aantal giftige stoffen in onze omgeving neemt toe en de ijver waarmee de industrie het gevaar verbergt en de politiek doet alsof er niets aan de hand is, of meehelpt om de problemen te minimaliseren of te camoufleren verbaast niemand meer. Wie kan nog vertrouwen hebben in mensen die ons moeten beschermen, maar eigenlijk meer oog hebben voor politieke belangen en afspraakjes met de industrie. Denk aan de PFOS in het Antwerpse, wat maar een topje van de ijsberg was, want blijkbaar is de stof in heel Vlaanderen verspreid en bevat zelfs ons drinkwater sporen van die giftige stof. Het gesus over de afwezigheid van gevaar kan de bevolking enkel maar alerter maken.
Verpakkingsmateriaal van voedsel kan vaak bisphenol A bevatten en dat is beslist toxisch, kan het immuunsysteem beschadigen en allergische reacties veroorzaken.
Denk aan de advertenties in de jaren vijftig en zestig waarbij DDT de hemel ingeprezen werd en als een almachtig geschenk werd voorgesteld waarbij ziekte en voedseltekorten weldra tot het verleden gingen behoren. Wat blijkt: miljoenen mensen zijn gestorven aan de gevolgen van DDT dat in de voedselketen terechtkwam dat gelukkig intussen verboden werd, maar waarvan de grootste fall-out pas zeventig jaar na het verbod zou terechtkomen op aarde, zelfs in Antarctica in het vetweefsel van de pinguïns. Dat wijst erop dat we eigenlijk in een serre leven en dat niemand ter wereld veilig is voor fouten die duizenden kilometer verder begaan worden. Denk aan de ramp in Tsjernobyl. Toen ook werd door de overheid aan weerkundigen en specialisten verboden om de waarheid te zeggen, zodat niemand gealarmeerd was en geen voorbereidingen trof in ons land. Of met andere woorden, er moest gelogen worden op tv en radio en in kranten over de windrichting: België werd gespaard van de radioactieve neerslag. Met dank aan de overheid zijn talloze mensen het slachtoffer geworden van schildklierkanker.
Wie kan je nog vertrouwen?
Wie kan en mag je nog vertrouwen? Denk aan de dioxinecrisis, aan de stoffen die aan het voedsel worden toegevoegd en waarvan de controle op niks trekt.
Een voorbeeld: bisphenol A, een weekmaker die aan plastics wordt toegevoegd om het soepel te houden en dus handig is om te worden gebruikt voor verpakking van voedsel, papflessen, dozen enz… De toon is gezet: voedsel verpakt in vergif.
Is bisphenol A veilig? Volgens officiële instanties zoals de FDA (de Amerikaanse food and Drug Administration) en de Europese gezondheidsinspectie die het Amerikaanse besluit slaafs volgt, is er geen vuiltje aan de lucht. Het standpunt is wel erg merkwaardig, omdat in talrijke wetenschappelijke studies het gevaar duidelijk wordt aangetoond. De studies waarop de overheid zich baseert, zijn wel gesponsord door het bedrijfsleven en dus moet er op zijn minst een groot vraagteken worden achter geplaatst.
Het Amerikaanse congres is er daarom ook niet gerust in en wil het gebruik ervan voor baby’s en sommige soorten voedsel wettelijk regelen. In Canada heeft het ministerie van Volksgezondheid, bisphenol A als een giftige en gevaarlijke substantie laten bestempelen en ook zuigflessen voor baby’s in polycarbonaat verboden. Dat staat dan toch in schril contrast met de houding van Europa, waar jaarlijks alleen al 640.000 ton van deze stof wordt geproduceerd.
Papflessen
Bisphenol A wordt gebruikt in papflessen, plastic potjes, botervlootjes om de kunststof zijn structuur te geven: hard en tegelijk soepel. Ze zit op coatings van blikjes, in waterleidingen, in plastic potjes voor microgolfovens, in epoxyharsen om de binnenkant van karton of blik te beschermen, in reservoirs voor drinkwater, op CD’s enz. De stof is afgeleid van fenol, doorzichtig en hard. Dat maakt haar aantrekkelijk voor de plasticindustrie. De stof kan vrijkomen door verwarming, wat bijvoorbeeld het geval is met de zuigflessen van baby’s, maar kan ook overgaan in het voedsel bij zure of alkalische verbindingen, zoals coatings in blikjes die in contact komen met de inhoud.
Het is een stof waarmee we dagelijks in contact komen. In bloed- en urine van westerlingen wordt daarom altijd BPA (bisphenol A) aangetroffen.
In JAMA (Journal of American Medical Association) verscheen trouwens een studie waaruit blijkt dat mensen met BPA in het lichaam sneller het slachtoffer worden van hart- en vaatziekten (60 percent meer), diabetes, prostaataandoeningen, borstkanker en algemene kanker. Maar ook prostaatkanker, ADHD, diabetes en zelfs obesitas. Wie gaat hiervoor de link met bisphenol A nog leggen?
Het kan ook nadelige effecten hebben op de vruchtbaarheid omdat het hormoonsysteem wordt beïnvloed.
Je hebt er niet altijd zicht op waar bisphenol A in gebruikt wordt: zowel verpakking, plastics, coatings, maar ook in papier, inkten, verven. Bisphenol A is zo fel in onze omgeving en gebruiksvoorwerpen binnengedrongen, dat het zelfs teruggevonden wordt in de moedermelk. De gezondheidsrisico’s zijn niet te overzien. Voor kleine kinderen is het risico het grootst omdat ze snel de veiligheidsgrens overschrijden.
Echt gevaarlijk
Bisphenol A kan oorzaak zijn van veel ongemakken, maar ook van ernstige ziekten. Jonge kinderen en ongeboren baby’s vormen de meest kwetsbare groep. Als ze in éénmaal een grote dosis binnen krijgen, kan hen dat voor de rest van hun leven veranderen, aangezien het de hormoonhuishouding foutief kan sturen.
De stof wordt daarom niet enkel gelinkt aan zwaarlijvigheid van kinderen en pubers, maar ook aan vroege puberteit, misvorming van de geslachtsorganen, borstkanker, miskramen, onvruchtbaarheid, neurologische aandoeningen, oogletsels, irritatie van de huid en de luchtwegen, astma en borstkanker. Ook andere vormen van kanker worden eraan toegeschreven.
Uit dierproeven blijkt trouwens dat zelfs een heel geringe hoeveelheid van bisphenol A, de hormoonhuishouding in de war stuurt en neurologische problemen veroorzaakt. Ook de ontwikkeling van de geslachtsorganen zou volgens EFSA (het Europees instituut voor de veiligheid van levensmiddelen) nadelig worden beïnvloed door BPA. Dat betekent concreet dat de puberteit bij meisjes vroeger wordt ingezet en dat bij jongens afwijkingen van de penis kunnen ontstaan, met o.m. een geringere afmeting.
Volgens prof Jörg Oehlmann van de universiteit van Frankfurt, moeten volwassenen zich minder grote zorgen maken, maar kinderen moeten wel uit de buurt van BPA worden gehouden. Ouders moeten volgens hem de raad krijgen liever glas te gebruiken om levensmiddelen te bewaren en de papfles van de baby kan ook maar beter uit glas worden gekozen, liever dan plastic waar BPA in verwerkt zit. Er bestaan evenwel ook plasticvarianten die vrij zijn van BPA.
Ook coatings in blik
Denk niet dat bisphenol A enkel gebruikt wordt voor plastic dozen en verpakking. Ook de coatings in blikjes voor voedsel bevatten dikwijls bisphenol. Daarom kies je best exemplaren die vrij zijn van dit product. Visconserven bevatten daardoor hoeveelheden bisphenol. Wie regelmatig conserven gebruikt moet dus best uitkijken. Maar ook speelgoed voor kinderen bevat vaak bisphenol A. Aangezien jonge kinderen op alles sabbelen kan je beter kiezen voor speelgoed uit hout, op voorwaarde dat het niet behandeld werd of gekleurd met toxische stoffen.
In elk geval moeten babyflesjes, drinkbekers, voedselverpakkingen kritisch gekozen worden. En zoals voor alles, geldt glas als een veilig verpakkingsmateriaal. Koop dus liever een bokaal pekelharing in glas dan in plastic en liever een glazen babyflesje dan eentje uit plastic. Het immuunsysteem van iedereen zal er wel bij varen.