Voor de overgrote meerderheid van toeristen die naar het zuiden trekken op vakantie is de zon en het zonnebad het ultieme doel. De ontsnapping uit de dagelijkse sleur, het werk, de vervelende gewoontes kan pas volledig zijn als er voldoende zon bij komt. Daar hebben we dit jaar in eigen land al meer dan genoeg van gehad. Met alle gevolgen vandien! Niet enkel de droogte, ook de huidverbranding, zonneslag, hitteslag, veroudering en… huidkanker op termijn.
Want de hele dag haast onbeweeglijk op het strand liggen, is voor velen de superlatief van vakantie nemen. Dat er gevaren komen bij kijken is iets wat meestal verdrongen wordt en een idee dat door velen verwaarloosd wordt. Begrijpelijk dat huidkanker thans de snelst groeiende kankervorm is. Hoe ga je dan om met de zon en moeten we de zonnebank ook al mijden?
Gevaarlijke zonnebank
Heerlijk bruinen in de stralende zon. Dat kan toch niet slecht zijn? Vroeger werden sanatoria in de bergen en aan zee gebouwd, niet enkel voor de gezonde lucht, maar ook voor de zon… want zonlicht maakte vitamine D aan in de huid en dat was belangrijk voor het immuunsysteem. Nu nog trouwens, kijk naar wat covid uitgericht heeft met wie een verzwakte immuniteit had.
Maar inderdaad, vitamine D, aangemaakt in de huid via het zonlicht, is erg belangrijk omdat zonder vitamine D en K er geen calcium kan worden geabsorbeerd en dat is vitaal voor een ijzersterk skelet.
Dus, in galop allen naar de zon. En dan uren bakken? Dat kan toch niet slecht zijn als je niet verbrandt. En de zonnecentra die vroeger werden aanbevolen om een mooi bruin kleurtje te krijgen, die hebben toch geen schadelijke stralen meer, daar kan je toch niet van verbranden? En dan die huidkanker, dat zal toch wel overdreven zijn?
Veel mensen proberen hun gedrag goed te praten door de gevolgen te onderschatten of te minimaliseren. Zelfs kinesisten en zonnecentra werkten eraan mee, tot duidelijk werd dat de zonnebank één van de gevaarlijkste uitvindingen van de laatste decennia was. Eerst de hemel ingeprezen, maar nu wordt ervoor gewaarschuwd als voor alle duivels van de hel. Terecht trouwens, want de zonnebank veroudert de huid en bereidt perfect voor op huidkanker.
Ook in september moet je je nog altijd goed beschermen tegen de schadelijke stralen van de zon.
Ervaring
Wij hebben nog niet zo heel veel ervaring met de zon. Onze zonnecultuur is vrij recent. Maar Australiërs, onze tegenvoeters hebben die ervaring wel. En wat zeggen ze nu: blijf uit de zon, of je krijgt huidkanker en ze leggen een dikke laag beschermingscrème op de meest gevoelige plaatsen: de neus, de oren, de hals en voor de rest beschermen ze zich met goed afsluitende kleding.
Toch groot gevaar? En die cosmetica dan, is dat niet een beetje uitgevonden om de industrie te laten draaien? Moeten we ons wel beschermen met zo’n hoge factor, en moeten we ons wel insmeren als je toch voortdurend afkoelt in het water, of een hele namiddag in het zwembad blijft hangen, of onder de schaduw van de bomen zit?
En wat in de maand september, dan is de zon niet zo krachtig meer? Kun je dan ook nog verbranden en last krijgen als je gaat zonnen?
Cosmetologie en zonnestralen zijn echt een wetenschap geworden die niet enkel door de industrie is bedacht om geld te verdienen aan beschermende crèmes en lotions. De kennis is ruim toegenomen en men weet nu zeker hoe gevaarlijk verbranding door de zon kan zijn.
Dus moet je je beschermen. Dat kan door ofwel uit de zon weg te blijven en voor sport en ontspanning de heel vroege of late uurtjes te kiezen als de stralen schuin vallen en de zon niet meer zoveel schade kan berokkenen.
Ook afschermende kleding helpt en nu ook zonnecrèmes, oliën en zalven. En het is wel belangrijk die toe te passen, zeker voor jonge kinderen, want de huid heeft een geheugen en telt elke mishandeling op. Huidkanker is niet een proces van maanden, van een paar jaar, maar van een half leven en dan is het te laat.
Zon: bron van gevaarlijke energie
Er is geen leven zonder zon. Het klimaat zowel als de groeikracht, het voedsel, de regen, we danken het allemaal aan de zon. Een schitterende uitvinding, een natuurlijke kringloop die voor een perpetuum mobile zorgt van het zich steeds herhalend en vernieuwend leven.
Maar zoals met alles, kan die energie ook schaden. Ze moet aangewend worden waarvoor ze bedoeld is. Onze huid is niet gemaakt om voortdurend en onbeschermd onbeweeglijk in de zon te vertoeven. Dan verbranden we, wordt de huid beschadigd, wat erg pijnlijk is en kan uiteindelijk zelfs huidkanker optreden, gevaarlijke melanomen die door uitzaaiingen andere organen aantasten en uiteindelijk de dood tot gevolg kunnen hebben. Talrijk worden de jonge mensen die op die manier ten gronde gericht worden door wat ze aanbeden hebben: de zon.
Hoe komt het toch dat de zon die zo ver van ons staat, toch zo’n last kan verkopen en ons leven kan bedreigen?
Er is een gemakkelijk begrijpelijke wetenschappelijke uitleg voor. Het zonlicht is samengesteld uit golven van een verschillende lengte. Die golflengte wordt uitgedrukt in nanometer, gesymboliseerd door twee lettertjes nm. Zoals cm staat voor centimeter staat nm voor nanometer. Eén nanometer is één miljardste deeltje van een meter. Golven hebben een energie, denk maar aan de golfslag van het water. Hoe kleiner de golflengte, des te energierijker is de golf ook. Vergelijk een radargolf (microgolfoven) met een radiogolf de lange golf of zelfs FM. Met de eerste kun je koken, met de laatste alleen maar radio beluisteren. Ook het licht heeft verschillende golflengtes, waarvan sommige heel kort zijn en dus zeer energierijk en dus ook gevaarlijk.”
Die onderverdeling kun je ook min of meer doortrekken naar het UV-licht.
Het spectrum of de totale lichtbundel met alle kleuren, heeft ook UV-licht, de kleinste golflengte. Aan de overkant van het spectrum ligt infrarood met de langste golf. Dat kan je ook merken als je naar een regenboog kijkt. Het begint met rood en het eindigt met violet, maar naast het rode ligt het onzichtbare rood of infrarood en naast het violet ligt het onzichtbare violet of ultraviolet. Dat ultraviolette licht bestaat ook nog uit drie soorten: aangeduid met letters van A tot C: UVA, UVB en UVC. Het UVA-licht gaat van 400 tot 320 nm. Ook dat is nog eens onderverdeeld in twee secties: UVA1 (400 tot 340 nm) en UVA2 (340 tot 320 nm). UVA-stralen hebben de plezierige eigenschap dat ze niet verbranden, maar ze hebben de gevaarlijke, verraderlijke eigenschap dat ze heel diep in de huid doordringen. Deze UVA-stralen zijn precies de hoofdschuldigen voor de zogenaamde “foto-aging”, de veroudering van de huid door het zonlicht. Ze veroorzaken niet enkel huidveroudering, maar hebben ook rechtstreeks invloed op de ontwikkeling van gevaarlijke huidkankers door de zon. Zo ontstaan nl. melanomen.
Belangrijk is dus als we zonscosmetica gebruiken, de beschermende zonnemelk of gels of olie, er filters in zitten die zowel tegen UVB als tegen UVA beschermen, anders is de bescherming niet volledig en veroudert de huid uiteindelijk toch.
Ook in september nog
Het is de laatste dagen wat frisser en dus merken we niet dat de zon nog altijd krachtig genoeg is om je te verbranden. De zon staat weliswaar al wat lager en dus zijn de Uv-stralen wat minder krachtig, maar toch nog altijd krachtig genoeg om je flink te verbranden en dus mee te werken aan huidkanker. Grootouders die met hun kleinkinderen in de maand september een paar weken aan zee vertoeven, moeten daar beslist op letten. De kracht van de zon wordt uitgedrukt in een UV-index. Nu nog is de index vaak boven de 7 en zelfs al is het maar 5, dan nog kun je verbranden en moet je je voorzorgen nemen.
Het is niet omdat de zonnestralen nu aangenamer zijn en minder heet aanvoelen, dat ze geen schadelijk effect meer kunnen hebben.
Want zonlicht vormt vrije radicalen in de huid en daarover een volgende keer meer.