Er is een beetje een broodoorlog aan de gang: de grootwarenhuizen die industrieel gebakken brood aanbieden soms voor de helft van de prijs van de warme bakker. Trouwens… hoeveel warme bakkers die zelf thuis in hun bakkerij het dagelijks brood bakken, schieten er nog over? Zoals veel zaken in onze samenleving zijn ze weggedrumd door de grootindustrie, vaak ook overgenomen door Chinezen, Japanners en zelfs Russen. Dat laatste heeft de ogen geopend van de overheid, naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne.
Brood is gezond op voorwaarde dat het de elementen bevat die ons door de natuur geschonken worden. Een artisanaal product van een warme bakker is altijd beter dan een product van de grootindustrie.
Zelfs in onze warenhuizen hebben de Russen participaties. Een heel gevaarlijke evolutie, want door een aantal gebeurtenissen dreigt de voedselvoorziening op de planeet op zijn minst verstoord, maar misschien ook ontwricht te worden.
En dat voedsel als oorlogswapen wordt gebruikt, is eigenlijk crimineel, een misdaad tegen de menselijkheid en dus ontoelaatbaar.
Maar wat moeten we nu met dat brood? Is het gezond, betaalbaar en moet het zoals vroeger dagelijks op tafel komen?
Hoge glycemische index
Niets lekkerder dan een warm broodje in de ochtend. Velen kunnen niet zonder. Daarbij wat confituur of jam, chocopasta, een sneetje kaas. Oftewel een paar koffiekoeken met een kop verse ,sterk gezette koffie. Laat de dag maar komen!
Maar is dat wel zo gezond?
Die koffiekoeken zijn uiteraard erg lekker. De zoete smaak van de chocolade samen met het zachte broodje en de toegevoegde suikers en zout maken van het ontbijt iets vorstelijks. Maar het is zeker ongezond. Als dat één enkele keer, of occasioneel gebeurt, valt het mee, maar wie er een dagelijks ritueel van maakt, kan beter uitkijken en andere gewoonten aannemen.
Het probleem is niet zozeer dat brood of granen ongezond zouden zijn, integendeel. Als je naar de schijf van vijf of de voedseldriehoek kijkt, staat het bij de dagelijkse behoeften en gezonde producten. Maar er is wel een voorwaarde aan verbonden: volkoren! Het graan moet niet geraffineerd zijn en de hoeveelheid zout zeker binnen de perken blijven.
Volkorenbrood is gezond omdat de vezels behouden zijn, er ook meer vitamines en oligo-elementen bewaard bleven. Wittebrood was in armoedige tijden een luxevoedsel. Vandaar de benaming wittebroodsweken. Een dergelijke luxe was gereserveerd voor uitzonderlijke gebeurtenissen zoals een huwelijk.
Maar volkorenbrood, pasta van volkoren en noedels, spaghetti van volkoren zijn minstens even lekker, zelfs lekkerder. Waarom zou je dan voor de verarmde, geraffineerde kost kiezen?
Bovendien is wittebrood en witte pasta ontdaan van vezels en bevat minder mineralen en vitamines (vooral B en E).
De glycemische index en lading zijn daardoor veel hoger en dus af te raden voor wie wil vermageren. Aangezien volkorenbrood een lagere glycemische index heeft, kan dit geen probleem vormen voor wie het dagelijks wil eten.
Het brood van de bijbel
„Geef ons heden, ons dagelijks brood”. Deze welbekende formulering werd tweeduizend jaar geleden opgetekend in een oud en wijs boek en staat sedertdien model voor de wens van de mens dagelijks zijn honger te kunnen stillen en zich goed te kunnen voeden. Brood was de basis van het voedsel in het verleden en heeft in onze moderne tijd meer een metaforische, overdrachtelijke betekenis gekregen… want de mens leeft niet van brood alleen. Maar raak niet aan het brood of aan de broodprijs, of er komen emoties los. Is dat wel terecht? Veel reglementen zijn geschreven op maat van de grootindustrie, terwijl het brood vroeger een ambachtelijk kunstwerk was. Gelukkig zijn er nog wel wat ambachtelijke warme bakkerijen, maar worden ze niet kort op de hielen gezeten? Vanwaar die emoties, want vroeger moest men drie uur werken voor een brood, nu amper een paar minuten? Maken we ons niet te vroeg zorgen?
Verdwijnt de warme bakker?
Door de opkomst van fantasievoedsel, inbreng van vreemde culturen en haastige bewaartechnieken maakt brood jammer genoeg geen hoofdbestanddeel meer uit van ons dagelijks voedselpakket, hoewel het er absoluut niet is uit weg te denken. Integendeel. Naast allerlei fantasieproducten die in de bakkerij worden aangeboden en vaak als vervangers van brood worden gebruikt, heeft brood nog altijd een praktische, maar zeker ook een grote emotionele waarde.
En net als met de streekbieren, kon je van de ene landelijke bakkerij tot de andere warme bakker een verschil in smaak, textuur, in vorm en in gewicht van brood aantreffen.
Vaste prijs
Brood was vroeger zo essentieel voor de voeding van de mens, dat de regeringen sedert de oorlog ernaar gestreefd hebben het product betaalbaar te houden. Vandaar dat een vaste broodprijs werd afgesproken, die eerst jaarlijks en later maandelijks werd gecontroleerd en eventueel gehandhaafd.
Sedert de eeuwwisseling werd de vaste broodprijs op de helling gezet en werd daarmee tot onderdeel van een concurrentiepolitiek.
Maar het pakte anders uit: de broodprijs steeg.
Grote consternatie! Meteen werden verenigingen met de vinger gewezen, als zou kunstmatig de prijs de hoogte worden ingejaagd.
Tevoren was het de regering die de broodprijs bepaalde, nu zijn het de werkelijke kosten van grondstoffen, granen, energie, transport en personeel, plus de aanschaf van de machines die de prijs bepalen. En dat hebben we goed ondervonden sedert de oorlog door Rusland in Oekraïne en de daarmee gepaard gaande energiecrisis en de prijzen van de grondstoffen.
Maar eigenlijk is brood vandaag niet zo duur, maar het was vroeger te goedkoop, als je alle kosten mee in beeld brengt.”
De macht van de grootindustrie
Eigenlijk is er een onredelijke concurrentiestrijd bezig tussen de kleine artisanaal werkende warme bakker, en de grote industriële bakkerijen. Het brood uit de supermarkt is niet te vergelijken met wat je aan service, smaak en gevoel bij de echte warme bakker krijgt. In een industriële bakkerij worden dagelijks duizenden broden gebakken in gigantische ovens, om pas ’s anderendaags bij de consument te belanden. De warme bakker daarentegen is vanaf middernacht in de weer om tot diep in de morgenuren zijn product vers aan te kunnen bieden.
Een groot verschil in smaak, versheid, geur en bewaartijd! Daarom ijveren beroepsmensen om de kleine ambachtelijke bakkerijtjes veilig te stellen. En dat is nodig, want je ziet de ene na de andere verdwijnen.
De wetgeving is geschreven op maat van de giganten. Zo werd het plafond van een bakkerij afgekeurd omdat het maar 2,30 m hoog is, terwijl de wet 2,50 m voorschrijft. Is de kwaliteit van het brood of de smaak beter af met een plafond van 20 cm hoger?
Bepaalt de grootindustrie nu ook onrechtstreeks al hoe we onze ontbijttafel samenstellen?