Je herkent de boom van ver en beslist aan de geur en als je het blad vastneemt en fijn wrijft tussen je handen komt het typisch aroma je neus verblijden: eucalyptus. Het is trouwens een geliefd “kruid” dat heel wat toepassingen heeft zelfs in de klassieke geneeskunde.
Het is onmiskenbaar één van de typische geuren van het zonnige zuiden. Die geur is niet enkel aangenaam, lekker maar de plant bezit ook geneeskrachtige eigenschappen, wordt in heel wat toepassingen aangewend, vandaar dat de karakteristieke kenmerken meteen opvallen. Trouwens eucalyptus is niet enkel gezond, ook mooi. Je treft de plant meer en meer ook in onze tuinen en zelfs in de woonkamers aan, als kamerplant. Ze is bestand tegen veel zon, tegen hitte, tegen droogte. Eigenlijk een sterke boom en die sterkte wil ze ook met je delen om gezond te worden of te blijven.
Eucalyptus is ideaal bij neusverkoudheden en aandoeningen van de luchtwegen. Laat Eucalyptus verdampen in de woonkamer. De geur is zalig en je wordt minder gauw verkouden.
Ook wintervast
Bij eucalyptus denken we aan een exotisch gewas dat alleen in warme landen groeit, maar sommige eucalyptussoorten zijn verbazend winterhard. Eucalyptus pauciflora en Eucalyptus urnigera zijn bestand tegen temperaturen tot 18°C onder nul en dus winterhard. Eucalyptus pauciflora is een opvallende struik met een schilferende bast – als bij een plataan – in de kleuren wit, roze, grijs en kaneelbruin. Met wat fantasie lijkt de stam van deze soort op de huid van een python. Eucalyptus pauciflora heeft een blauwgrijs, sikkelvormig blad.
De stam van Eucalyptus urnigera lijkt met witte bloem bestoven, alsof er een meelfabriek in de buurt staat. Het blad is ellipsvormig en grijs.
Enorm sterke boom
De Eucalyptus behoort tot de familie van de Myrtaoea. Daarvan bestaan er meer dan 500 soorten: variërend van een zeer kleine struik tot zowat de grootste boom ter wereld. De Eucalyptus regnans haalt meer dan 100 m! De boom komt oorspronkelijk uit Australië. Hij heeft een enorm aanpassingsvermogen en groeit zowel op drassige laaglanden, in hete woestijnen, in regenwouden, in koude hooggebergten, in rotsige bodems.
Meer en meer wordt Eucalyptus ook in andere werelddelen gekweekt en geplant. Op plaatsen waar het nooit vriest zijn er uiteraard meer mogelijkheden, maar enkele winterharde soorten kunnen hier zeker ook onze tuinen verrijken. Als terrasplant of zelfs als kamerplant zijn er mogelijkheden en soorten genoeg.
De winterhardheid hangt sterk af van de soort en vooral van de herkomst van het zaad. Dit moet afkomstig zijn van bomen die aan weersomstandigheden blootgesteld zijn vergelijkbaar met de onze, liefst nog uit koudere streken. Eucalyptus Debeuzevillei en Niphophyla zijn koplopers qua winterhardheid: er zijn exemplaren die in Europa tot -23°C doorstonden. Zaailingen durven onderling iets verschillen in winterhardheid (ook qua uitzicht). Het is vooral de taak van de kweker om de herkomst van het zaad te kennen!
Waar en wanneer planten?
Eucalyptussen worden best geplant tussen april en september zodat hun wortels goed ingegroeid zijn tegen de winter. Maak een niet al te groot plantgat en maak de grond onderaan wat los waarbij je de bovenste grondlaag niet naar onderen mag brengen en omgekeerd. Voeg liever geen turf of „grondverbeteraars” toe, want deze verstoren nogal eens de waterhuishouding en meestal leveren ze te veel stikstof.
Die overdaad aan stikstof stimuleert de topgroei, maar het wortelgestel groeit niet mee in verhouding: een onstabiele en minder winterharde boom is dan het resultaat! Het toedienen van fosfaat onder de vorm van beendermeel geeft daarentegen zeer goede resultaten. Plant de boom zodanig dat de wortelhals enkele cm onder de grond zit. Geef de plant water bij het planten en eventueel later bij droge periodes. Van zodra de boom goed ingeworteld is, is hij niet speciaal droogtegevoelig, een plant in een pot mag echter nooit volledig uitdrogen!
Verder is het van groot belang dat de eerste twee jaar de grond tenminste 60 cm rond de stam vrij blijft van concurrerend onkruid en gras! Gebruik hiervoor boomschors, boomplanten of verwijder het onkruid manueel, opgelet met herbiciden want ze kunnen bij onnauwkeurigheid veel schade berokkenen aan de plant.
Over de standplaats kunnen we kort zijn: de warmste en zonnigste plaats in je tuin is best. Planten die tegen (koude) wind beschermd zijn, zullen steeds mooier en groter worden dan andere (proeven toonden aan dat wind op IEDERE plant groei remmend werkt, zelfs op gras. Respecteer – zoals je bij elke andere boom zou doen – ook steeds een zekere afstand tot gebouwen. PLANT EUCALYPTUSBOMEN NOOIT IN DE SCHADUW! Als buiten kou voorspeld wordt, kan men de stam van de vorstgevoelige soorten inpakken met bv. jute of isolatie, in het slechtste geval zal de kruin van de boom invriezen, maar in de lente zal de stam weer uitlopen!
Terras- of kamerplant
De meeste eucalyptussen kunnen ook op het terras of in huis worden gehouden. Meestal hoeven ze enkel naar binnen als het gaat vriezen, op een vorstvrije plaats of in de woonkamer. Na de vorstperiode kunnen ze gewoon terug buiten: een Eucalyptus kan behoorlijk grote temperatuurschommelingen aan.
Ook als terras- en kamerplant hebben eucalyptussen zoveel mogelijk licht nodig, een plaats of venster op het zuiden is ideaal. Zodra het warmer wordt dan 8°C zal een eucalyptus groeien. Als de plant aan de groei is, mag de potgrond zeker niet volledig uitdrogen, van droge lucht heeft de eucalyptus normaal geen last. Een ruime pot zal steeds betere resultaten geven, overdreven stikstofbemesting (N) kan je beter vermijden. Wordt de plant uiteindelijk te groot dan kan je ze terugsnoeien na de winter, ze zal daarna terug uitlopen.
Op je gezondheid
De plant heeft goede eigenschappen voor de gezondheid.
Inwendig: Algemeen antisepticum, vooral van de lucht- en urinewegen.
Welriekend. Expectorans, hoeststillend, slijmoplossend. Antiviraal. Bloedsuikerverlagend. Koortswerend. Opwekkend. Antireumatisch, wormverdrijvend.
Uitwendig: Bacteriedodend, parasietdodend, wondhelend, preventief tegen infectieziekten en longaandoeningen. Houdt muggen op afstand.
Hoe en wanneer gebruiken?
- Eucalyptusolie in kokend water naast het bed doet wonderen als je last hebt van een verstopte neus.
- Als je enkele druppels eucalyptusolie gemengd met olijfolie op de borstkas wrijft, zal je snel van het drukkende gevoel verlost zijn.
- Je kan de dampen ook inhaleren. Zet de pot met een mengsel van kokend water en eucalyptusolie op een tafel en hou het hoofd met een doek erover boven de damp. Stop wanneer het water niet meer dampt.
Praktische toepassingen
- Aandoeningen van de luchtwegen. Acute en chronische bronchitis, griep, astma, hoest. Amandel- en keelontsteking, sinusitis.
- Aandoeningen van de urinewegen: infecties. Blaasontsteking, nieraandoeningen..
- Reumatische artritis en zenuwpijnen: Als inwrijfmiddel 12 à 15 druppels per eetlepel basisolie.
- Om kamers te ontsmetten: essentiële olie van eucalyptus in een aromaverstuiver of in het dweilwater.
- Hooikoorts: inhaleren van 5 druppels eucalyptus of verstuiven van eucalyptus. Lig- of zitbaden met eucalyptus en niaouli zijn een goede ondersteuning.
- Hoest: stoombad met 5 druppels eucalyptus, marjolein of tijm. In slaapkamer 1/2 uur voor het slapengaan eucalyptus in aromalamp verstuiven.
- Migraine: 2 à 5 druppels eucalyptus in een eetlepel olie, 2 à 3 maal per dag zachtjes op de slapen masseren.
- Sauna: 10 à 15 druppels in het water dat over de hete stenen wordt gegoten.