De natuur is wondermooi gemaakt en er is niemand ter wereld die niet verfrist en beter uit een natuurbad tevoorschijn komt. De planten en de kleuren dragen daartoe bij. Maar er zijn nog meer kwaliteiten die besloten liggen in de natuur. Je moet ze leren kennen en ontdekken. Zo is er bernagie, ook wel borage genoemd. Een plant die bijzondere kwaliteiten heeft voor de huid. Iemand die geplaagd wordt door psoriasis, eczeem, acné, een schilferende huid zal zeker baat hebben bij een bad met aftreksel van borage of bernagie. Het is een natuurlijke stimulans van de bloedsomloop. Ook bij reumatische pijnen, en neerslachtigheid bewijst bernagie bijzondere diensten. Wie zich wat neerslachtig voelt, kan best wat bernagie gebruiken.
Bernagie oftewel borage is niet enkel mooi, maar ook lekker en gezond.
De mooie blauwe, soms ook paarse bloempjes van bernagie lijken wel geschapen om geluk en plezier te brengen. Vanouds wordt het kruid dan ook gebruikt om neerslachtige en verdrietige mensen er weer wat bovenop te helpen. Zowel de bladeren als de bloempjes zijn eetbaar en fleuren gerechten zonder veel moeite op.
Veel namen
Dit mooi en sierlijk kruid heeft meerdere namen: bernagie, borage en ook de volksnaam komkommerkruid wordt regelmatig gehoord. Qua uitzicht lijkt het plantje met zijn stervormige bloempje in niets op komkommer, maar wat de geur en smaak betreft is er wel een duidelijke overeenkomst. Het kruid behoort tot de familie van de ruwbladigen.
Officieel heet het kruid dan ook Borago officinalis. De plant wordt zowel in de keuken als in de natuurlijke geneeskunde geprezen.
Loop een blauwtje op
Alleen al kijken naar de mooie blauwe of purperachtige bernagiebloempjes maakt vrolijk. De kruidkundige John Gerard schreef in 1597: „Ik, bernagie, breng altijd vreugde”. Borage geeft courage, met ander woorden. Ook Dodoens, een Vlaamse kruidkundige uit de 16de eeuw, heeft het in zijn Cruydtboeck over wijn van bernagiebloemen die de mensen blij maakt. Zowel de bloemen als de bladeren stimuleren de bijnieren en dit kan helpen als je verdrietig bent of last hebt van angstgevoelens.
Bladeren en bloemen zijn bovendien vocht afdrijvend, koortswerend en bevorderen het zweten. Bernagiethee (5 à 8 g per kop kokend water) is dus aan te raden bij verkoudheid en griep, en is heilzaam voor de luchtwegen. Bernagie is immers ook een afdoend middel tegen hoest. Valt nog te vermelden dat ook wie door reuma geplaagd wordt of last heeft met de nieren, gebaat is bij een aftreksel van bernagie.
Medische waarde
Naast de bloemen en de bladeren hebben ook de zaden een belangrijke medicinale waarde. Ze bevatten veel gammalinoleenzuur, waardoor vrouwen die enkele dagen voor de maandstonden last hebben van neerslachtige en humeurige buien (P.M.S.), kunnen worden geholpen.
Rijke geschiedenis
Bernagie komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zee-gebied, maar wordt al lang bij ons in tuinen gekweekt. De plant komt bijna overal in de natuur voor. Het is een prachtige plant met stervormige hemelsblauwe bloemen. Zelfs bij de oude Grieken had borage een goede reputatie vanwege de opbeurende werking.
Bernagie verkwikt verstand en geest en maakt mensen gelukkig. De plant bevat slechts weinig etherische olie, die gewonnen wordt door distillatie van het bloeiende kruid. Er wordt een koortswerende werking aan toegeschreven en bevordert bovendien de transpiratie.
De bernagie is een éénjarige plant met een rechtopstaande stengel bezet met ruwe haren. De bladen staan afwisselend, zijn elliptisch, gerimpeld en aan beide zijden ruwharig, met een bijna gave rand.
De bloemen zijn hangend en staan in losse bloeiwijzen (bijschermen) aan het einde van de stengel. Ze dragen vijf lila-blauwe of zelden zuiver witte kroonblaadjes. Bloeitijd juni-augustus. Haast je dus naar buiten.
- Oogsten in de bloeitijd.
- Drogen in de schaduw mogelijk, voor korte tijd ook in de zon.
- Deze plant kan gemakkelijk in de tuin gezaaid worden, zelfs in bloempotten.
- De blauwe bloemen kunnen gebruikt worden om vloeistoffen, vooral dranken of azijn te kleuren.
Hoe gebruiken?
Gebruik borage bij koorts, slijmvliesontsteking, vaatontsteking, bloedstuwing tijdens de overgang. Borage stimuleert de urineafscheiding en transpiratie. Vanwege de smaak wordt bernagie ook wel komkommerplant genoemd.
Verdampen: 6-10 druppels in de verdamper verspreiden een komkommerachtige frisse geur die je oppept. Vaak kan de werking van een etherische olie worden versterkt door deze te combineren met andere etherische oliën.
Gebruik etherische oliën uitsluitend inwendig als je voldoende kennis hebt, zoniet raadpleeg je best een arts die er wel in beslagen is. Over het algemeen is de werking bij uitwendig gebruik sterker dan bij inwendig gebruik.
Men gebruikt meestal het gedroogde, bloeiende kruid; minder vaak ook de gedroogde bloemen of verse bladen. De werkzame stoffen zijn nog onvoldoende bekend.
Bernagie werkt zacht urine afdrijvend. Bernagie wordt vooral als thee (twee eetlepels op 1 1iter water koud opzetten, eventjes koken en laten trekken).
Werkzaam tegen reuma, tegen nierontstekingen en blaasprikkeling. De verse bladen worden soms als salade gegeten en als kruid gebruikt. Zelfs de bloemen zijn eetbaar en worden gebruikt om schotels te versieren. Samen met kamille, klaproos en rozemarijn, wordt een thee gemaakt, werkzaam tegen griep en bronchitis.
In bad met bernagie
Zijn de spieren stram? Voeg dan een handvol bernagiekruid toe aan je badwater.
Bernagie maakt iedereen vrolijk. Ook vroeger werden de bloempjes aan de wijn toegevoegd om een extra goede stemming op te wekken.
Niet alleen mensen maar ook de bijtjes zijn dol op de mooie bloempjes van bernagie. Ze zijn bijzonder nuttig als bestuivers en verdelgers van ongedierte.
Ook in jouw tuin
Bernagie is een eenjarige plant die houdt van veel zon en een waterdoorlaatbare grond. Je kan ze zonder problemen zelf uitzaaien in je kruidentuin. Zelfs in bloempotten gedijt het oogstrelende kruid prima. Zaaien doe je best tegen het einde van de lente aan. De diepblauwe, soms paarsachtige bloempjes steken hun kopje op in de zomer. Oogst gedurende de bloeitijd. Weet dat Bernagie zichzelf uitzaait en één enkele plant enorm kan uitgroeien. Eens het kruid in je tuin, geraak je er nog moeilijk van af. De zaadvorming vermijden en tijdig oogsten is een oplossing. Bernagie kan uit zaad worden gekweekt, in de herfst of in april/mei buiten uitgezaaid met een plantafstand van 40 cm. De plant vraagt weinig verzorging, ze groeit krachtig en zaait zeer overvloedig uit.
Bernagie kan het uitstekend vinden met aardbeiplanten en je krijgt zelfs een betere aardbei-oogst dankzij bernagie.
In de keuken
Het oog wil ook wat. Daarom werken veel koks met eetbare bloemen waarmee ze hun schotels letterlijk en figuurlijk opfleuren. De bernagiebloempjes zijn daar uitermate geschikt voor, zowel in bowls als in salades of andere groenteschotels passen ze perfect. Ook de bladeren passen in de keuken. Die smaken een beetje naar komkommer. Je soepen krijgen eveneens iets aparts met wat bernagie. Tenslotte kun je de bladeren ook als spinazie bereiden.
Bernagiesla
Ingrediënten:
1 komkommer, azijn, olie, peper en zout, 1 soeplepel gehakte bernagie, enkel bloempjes als versiering.
Bereiding:
Komkommer schillen, pitten verwijderen, in dunne plakjes snijden en in een schaal met zout en fijngehakte bernagie 1 uur laten staan plus 1 geutje azijn en olie, veel peper van de molen mengen. Nadien opdienen en versieren met de bloempjes.