Jeneverbessen zijn zeer gezond. Maar eigenlijk zijn het in de echte zin van het woord geen bessen. Ze groeien aan conifeerachtige bomen en worden vaak verward met de rode bessen ook wel “jeneverkens” genoemd. Ten onrechte, want er is een groot verschil.
De jeneverbes groeit eigenlijk aan een boom, niet aan een bessenstruik. De zogenaamde bessen zijn zwart en hebben stekelvormige uiteinden. Hoewel ze zeer gezond zijn, heel wat antioxidanten bevatten en vitamine C, moet je er niet mee overdrijven zoals dat kan met gewoon fruit.
Historisch gebruik
Jeneverbessen bevatten looistoffen, iso-flavonen, etherische oliën, fructose en glucose.
Van in de oudheid werden de bessen gebruikt tegen maagklachten en storingen van de spijsvertering, maar ook al ten tijde van de Romeinen werden de jeneverbessen of Juniperis communis al gebruikt en ze waren ook bekend bij de Oude Belgen. Het is dus een zeer oud kruid dat zowel in de keuken als voor geneeskundige doeleinden nuttig was en nog altijd is.
Krachtige werking
De jeneverbes is ook één van de sterkst werkende diuretica van het plantenrijk. De vluchtige olie in de bessen oefent een prikkelende werking uit op de urinewegen. Jeneverbes zit dan ook in verschillende diuretische theemengsels. Het is aangewezen de bessen niet langer dan 6 weken achtereenvolgens te gebruiken, om overprikkeling van de nieren te voorkomen.
Jeneverbes wordt al van in de oudheid gebruikt tegen tal van kwalen, maar ook nu nog bewijst Juniperus uitstekende diensten voor de gezondheid.
Aftreksel maken
Een infuus of kruidenaftreksel maak je met 15 à 20 g bessen per liter water. Je kan ook 50 g bessen gedurende enkele dagen laten trekken in een liter witte wijn: één glas wijn voor de maaltijd. Jeneverbes wordt ook gebruikt als bitter tonicum en is van nut bij flatulentie.
Voor uitwendig gebruik kan men de etherische olie mengen met amandelolie (10% etherische olie) voor massages bij reumatische pijnen. Opgepast: niet gebruiken bij zwangerschap (gevaar van contractie van de uterus) en bij ontsteking van de urinewegen.
Historiek
Jeneverbes is een bekend lid van de cypressenfamilie en komt over heel Europa voor op droge berghellingen, heide en veengrond. De naam jenever is een vervorming van de Latijnse naam Juniperus. In de middeleeuwen gold de jeneverbes als wondermiddel tegen tal van kwalen.
Jeneverbes werd al gebruikt in de tijd van de Romeinen bij stoornissen in de darmen gebruikte men jeneverbesolie.
Als streeknamen kent men: Nijvelboom, Dambezie, Kwakel, Lammerenhout, Bekelaar, Wachelbeer, Pekke.
In het Frans: Baies de genevrier. Engels: Juniper berry. Duits: Wacholder.
Gebruikte delen: van de boom wordt enkel de vrucht gebruikt. Men spreekt van „jeneverbes”.
Het is ook een beproefd middel bij voetklachten. Daartoe af en toe een voetbad met thee van jeneverbes. Een warm bad met een aftreksel van 100 g jeneverbessen doet wonderen bij oververmoeidheid en prikkelbaarheid, bij reuma en spierpijn.
Verschillende toepassingen
Juniperus houdt de nieren gezond, is uitstekend voor maag en spijsvertering.
Bij winderigheid: 1 eetlepel gemalen jeneverbessen die men 10 minuten laat trekken op een halve liter water.
In de keuken: bij koolsoorten, vleespasteien, wild, marinades.
Bewaar de bessen niet te lang, anders verliezen ze hun smaak en geur. Zeer geschikt voor mensen met nier- en leverproblemen, bij veel vocht- en slijmstoffen en bij gassen in het lichaam. Jeneverbes is licht water afdrijvend.
Bij verkoudheid
Jeneverbessen worden niet enkel gebruikt om smaak te geven aan verschillende alcoholische dranken en aan keukencreaties. Ook in de geneeskunde is deze plant al heel lang bekend. Er was een tijd dat de jeneverbes werd gebruikt om huizen te ontsmetten. Ze werden dan ook aanbevolen en toegepast door de kruidenkundige pastoor Kneipp.
Toch heeft de jeneverbes zijn nut ook in onze tijd. Vooral tegen hoofdverkoudheid.
Giet ongeveer een halve liter kokend water op een handvol fijngestampte bessen in een kom. Hou het hoofd vlak boven die dampende vloeistof met een handdoek erover zodat zo weinig mogelijk damp kan ontsnappen. Het heeft hetzelfde lucht gevende effect als eucalyptus. Sommige publikaties beweren dat niet alleen de neus weer lucht krijgt, maar dat deze snuifkuur zelfs preventief kan worden aangewend om verkoudheidsbacteriën te doden voordat ze last bezorgen.
Je kunt de bessen ook in het open haardvuur werpen om zo de geur te “genieten”.
Tegen gewrichtsaandoeningen
Een typisch probleem van verzuring zijn jicht en reuma. Uiteraard is het verstandig anders te gaan eten en alkaliserende stoffen te verkiezen boven verzurende. Zo is suiker een grote vijand, maar ook alcohol, vlees en junkfood. Fruit en groenten zijn doorgaans alkalisch. Maar ook Juniperus of jeneverbes heeft een ontzurend effect.
De uitscheiding van zuurkristallen door de nieren wordt erdoor gestimuleerd. Juniperus kan ook nierstenen, blaasstenen en jicht helpen voorkomen.
Niet enkel bij jicht, een typisch probleem van verzuring, maar ook tegen artrose, reumatoïde artritis, blaasontsteking, en nierontsteking is Juniperus gunstig.
Aan tafel
Je kunt jeneverbes ook in talrijke recepten aanwenden, zelfs in rauwkostslaatjes.
Bijvoorbeeld witte koolsalade
Ingrediënten:
1/2 witte kool, 6 jeneverbessen, zout, witte peper, 1/2 koffielepel tijm, 1 citroen, 3 soeplepels olie.
Bereiding:
De kool in reepjes snijden en enkele uren laten marineren in de olie met citroensap, de fijngestampte jeneverbessen, tijm, zout en peper.
Koel opdienen als voorgerecht, of bij koud vlees.
Tip voor nieren en blaas
Niet iedereen is in staat jeneverbessen te kweken, te plukken of te verzamelen. Daarom is een kant- en klaarpreparaat altijd een goede keuze.
Een tip voor gezonde nieren en blaas: Orthoren van Fytobell, ook op basis van Juniperus., naast andere nuttige kruiden zoals Solidago, Equisitum enz.
Je vindt Orthoren in de apotheek met CNK-bestelnummer: 2899-946. Of je kunt Orthoren van Fytobell ook online bestellen via www.fytobell.be of via www.boverte.com.