Iedere tien minuten sterft een landgenoot aan een hartaanval. Twee op de drie slachtoffers zijn mannen, vooral in de leeftijd tussen de vijfenveertig tot zestig. Dat hoeft niet zo te zijn. Ons lichaam is niet gemaakt om zo jong en vooral niet op die manier te sterven. Met een beetje goede wil en wat verstand en doorzettingsvermogen is dit goed te voorkomen. Het hart is namelijk een prachtig stukje vernuft van de schepping. Het is zo groot als een volwassen vuist, maar pompt elke dag ongeveer 100.000 keer en stuwt daarmee ongeveer vijf liter bloed doorheen een systeem van 90.000 kilometer bloedvaten.
Spaar je hart en bloedvaten
We hebben trouwens miljoenen kleine bloedvaten en de totale oppervlakte van het hele bloedvaatsysteem in het menselijk lichaam is ongeveer 8000 vierkante meter groot. In rust pompt het hart ongeveer vijf liter per minuut door het lichaam. Vooral nu de vrijheid lonkt, we weer ongehinderd op restaurant kunnen en de zon de terrasjes “in bloei” zet, is de verleiding groot dat we “er weer tegenaan gaan” en dat we ongebreideld smullen van alles wat de kaart te bieden heeft. We hebben ook veel goed te maken na de twee jaar covid-getreiter en nu de angsten en de onzekerheid rond de oorlog in Oekraïne. We willen onszelf een beetje belonen en dus smullen we erop los, vooral zoetigheden en dat zou je beter niet doen.
Velen verkorten aanzienlijk hun leven door transvetten en geraffineerde koolhydraten. Heel veel toetjes en tussendoortjes bevatten verborgen transvetten en suikers. Opgepast ermee.
Vroeger werd gewaarschuwd dat we vooral moesten voorzichtig zijn met vet in de voeding, maar die uitleg lijkt te zijn achterhaald, al zullen sommigen dat niet graag toegeven. Het is uiteraard niet om het even welk vet, want er zijn ook schadelijke soorten vet zoals transvet. Dat moet je liever niet eten. De vraag is hoe merk je het? Waar zit het verborgen en kun je het vermijden.
Vermijden kun je het alleszins, maar op voorhand weten waar transvet in zit is niet gemakkelijk, vooral niet als het om voorverpakte en kant-en-klare maaltijden gaat. In de Verenigde Staten beginnen ze langzamerhand te verplichten om de hoeveelheid transvet op de verpakking van voedsel te vermelden. Maar dat is niet voldoende, want ook thuis kun je van onverzadigd vet transvet maken. Het ligt eraan welk vet of welke olie je kiest en hoe je die behandelt. Maar het heeft ongemerkt wel invloed op je gezondheid en zonder dat je het weet slibben je bloedvaten langzaamaan maar zeker dicht, tot het onvermijdelijke erop volgt.
Het is dus goed even stil te staan bij de gevolgen van een verkeerde leefwijze. Want eigenlijk is het heel eenvoudig om de gevreesde hartziekten te voorkomen door de eetgewoonten wat bij te sturen.
Het is zelfs mogelijk door een gezond dieet de vernauwde bloedvaten weer vrij te maken.
Liever vetten dan koolhydraten
Mogen we nog vet eten? Jazeker, dat is zelfs gezond en noodzakelijk. Zowel verzadigd vet als onverzadigd vet moeten op het menu. De verhouding is wel belangrijk: meer onverzadigd vet dan verzadigd vet.
De oorsprong is ook van belang: avocado is verzadigd vet en toch is het gezond. Ook kokosolie en kokosvet zijn verzadigd maar toch gezond. Omdat het verzadigd is, kun je er ook zonder problemen in bakken en braden, want je kan het niet meer verzadigen, dat is het al. Ook roomboter oftewel hoeveboter is verzadigd en dus gezonder dan sommige margarines die gehydrogeneerd zijn om te kunnen smeren. Dat betekent dat er transvetten in zitten en die zijn juist gevaarlijk. Het is niet omdat het van plantaardige oorsprong is dat het per se gezond is.
Zo is zonnebloemolie een poly-onverzadigde olie en als je die koud gebruikt gezond. Maar van zodra je ze verhit door erin te bakken en te braden ga je de onverzadigde kernen verzadigen. In de plaats van een poly-onverzadigd vet, krijg je een polyverzadigd vet en dus transvet, en dat is levensgevaarlijk.
Kies voor olijfolie
Kijk naar Frankrijk, Italië en Griekenland. Het mediterrane dieet is behoorlijk vet: vis en visolie (Omega-3) en olijfolie en kazen. Allemaal vetten. En toch is de gezondheid van de mediterrane bewoner beter dan van de rest in Europa. De vetten zijn namelijk gezonder. Ze eten ook meer groenten en fruit. De koolhydraten die ze gebruiken zijn niet geraffineerd, want natuurlijk fruit en dat is de norm.
Vermijd absoluut geraffineerde koolhydraten, dat zijn de killers en niet de vetten.
In olijfolie mag je bakken en braden tot 170 graden vooraleer je schadelijk vet krijgt. Dat is dus te verkiezen boven margarines en boven zonnebloemolie. Ook kokosvet en hoeveboter zijn gezonder dan de meeste margarines, zelfs al beloven ze dat er cholesterolverlagers werden aan toegevoegd. Als iets wordt toegevoegd, moet je al argwanend zijn. Kies liever voor de natuurlijke versie. Als je vloeibare olie hard wil maken om te kunnen smeren en compacter te bewaren, ben je niet goed bezig, dan krijg je gehard vet of transvet.
Vet of olie die smeerbaar of vloeibaar blijft in de freezer is gezonder. Vet hebben we nodig, maar we kunnen beter de gezonde keuze maken.
Verborgen vetten hebben het op onze gezondheid gemunt en te weinig mensen staan erbij stil dat heel wat meer producten gevaarlijke vetten bevatten die het op het eerste gezicht niet verraden. Sommigen zijn bang van zuivel omdat die zogenaamd vet is, maar kaas is gefermenteerd en dus veilig. Bovendien bevat cottagecheese bijna geen vet en magere yoghurt en karnemelk helemaal geen, terwijl deze producten toch de vitamines, en mineralen waarvan calcium de belangrijkste is, bevatten die belangrijk zijn voor de gezondheid. Maar de vetten in kaas vormen eigenlijk geen probleem.
Olijfolie is natuurlijk gezond en draagt bij tot een ontzuring van het organisme.
Opgepast voor transvet en suiker
We verorberen heel wat verborgen gevaarlijke vetten zonder het te weten. Chips knabbelen bij de televisie bezorgt ons erg veel transvet. Opgelet ook voor pralines, bonbons, cake, gebakjes, chocolademousse, vla enz. Friet bevat uiteraard erg veel transvet. Daarom is het beter grote en dik gesneden friet te gebruiken in de plaats van kleine frietjes. Nog beter is het friet in de oven te bakken dan in frietvet te koken.
Het gevaar schuilt in geraffineerde koolhydraten. Daar krijgt het lichaam een insulinestoot van, met het risico op termijn een ongevoeligheid voor insuline te ontwikkelen. Dan krijg je last van diabetes type 2. Een gevaarlijke ontwikkeling, want de kans vergroot dat je insuline moet bijgeven of spuiten. Erg nadelig voor de bloedvaten en dus ook voor het hart.
In de plaats van geraffineerde meelspijzen moet je absoluut voor volkorenproducten kiezen. Opgelet ook met chocolade. Kies liever een mengeling met hoog cacaogehalte, dan is er minder plaats voor toegevoegd slecht vet en suiker. Vervang saladedressings door vinaigrettes die je zelf aanmaakt met citroen en olijfolie.
Denk niet dat je dikker of vet wordt door het eten van vet. Dat gebeurt dankzij de glucose die uit koolhydraten komt en in de lever wordt opgeslagen als glycogeen, maar ook aanleiding geeft tot het ontstaan van lichaamsvet. Opdat het organisme de koolhydraten zou kunnen opslaan onder de vorm van vet, moet er insuline worden aangemaakt. Om vet te verteren is er geen insuline nodig. Op die manier kun je ook niet insulineresistent of diabeet worden. Als je te veel koolhydraten eet, moet er meer insuline worden vrijgemaakt en dat verhindert de vetverbranding. Met andere woorden: door vet te eten word je niet vet, maar wel door koolhydraten te eten die via de insuline worden omgezet in vet.
Tenslotte is het duidelijk dat roken een erg nadelige invloed heeft op de bloedvaten. Bovendien kan je je bloedsomloop een enorme dienst bewijzen door wekelijks een drietalmaal een half uurtje intensief aan sport te doen. Op die manier kunnen een paar wijzigingen in je leefwijze, misschien zelfs je leven redden.