Schuilt er in elk kind een kleine Mozart? Daarop zal wellicht iedereen met een kordaat “neen” antwoorden. Maar dat is niet helemaal volgens de opvattingen van een Amerikaanse kinderpsycholoog Angela Duckwarts. Die is er van overtuigd dat elk kind voldoende talent heeft om alles aan te kunnen leren. Als dat niet zou lukken, dan ligt dat gewoonlijk aan de ouders of aan de leerkrachten.
Het klinkt wel wat ongewoon, maar ergens zit er waarheid in.
Natuurlijk wordt niet iedereen met het talent en de vaardigheid van Mozart geboren, maar met een goede aanpak, voldoende ondersteuning en een volgehouden doorzetting en passie kun je eigenlijk veel bereiken, zoniet bijna alles.
Passie en aanleg
Aanleg en talent spelen natuurlijk een grote rol, en dat zie je al heel vlug in het leven van een kind, maar de manier waarop iets wordt aangeleerd, er passie voor ontstaat en het kind ondersteuning krijgt zijn evenzeer van essentieel belang om te bereiken wat eerst onmogelijk leek. Want kijk, Mozart schreef zijn eerste partituren op een leeftijd dat hier de kinderen nog niet kunnen lezen. Wonderkinderen zullen er altijd zijn, maar talent is één zaak, het talent ontwikkelen is een andere zaak en zonder beide kun je niet tot een meesterwerk, laat staan een succesvol en creatief leven komen waar je met tevredenheid mag aan denken.
Kinderen, scholieren en leerlingen hebben het tegenwoordig niet gemakkelijk, maar de scholen en de leerkrachten zeker niet. Het is een aartsmoeilijke job, net zoals de taak als ouder. De maatschappij is eigenlijk niet meer op mensenmaat.
Ouders tegen leraars
Ouders wensen altijd het beste voor hun kinderen. Als ze slagen op school is dat een element van grote tevredenheid, geruststelling en fierheid. De school gold als een graadmeter van voorbereiding op het latere leven en de leraars waren de experten, zuilen van wijsheid en kennis en die moest doorgegeven worden aan de leerlingen, de kinderen, de jongeren.
De tijden zijn lichtelijk veranderd. Tegenwoordig moet de rechtbank via de advocaat van de ouders, bepalen of de leraar wel de zuil van wijsheid en kennis was en of de school wel het recht had een leerling te laten zakken, te buizen zegt men in de volkstaal, of te straffen.
Niet zelden worden zowel leraars als directie door ouders op klappen onthaald omdat de “leerling het toch wel beter zal weten zeker?”. De leraar en de schooldirectie zijn steeds meer het “kind van de rekening”, omdat de ouders willen bepalen hoe talentvol hun kind wel is. De leraar heeft per definitie ongelijk.
Druggebruik, vechtpartijen, spijbelen, gevaarlijke experimenten, seksuele spelletjes en uitdagingen, het zijn tekenen van de tijd, maar die wel gevaarlijk zijn en beslist op de toekomst van de jongeren zal wegen.
De gesel van de drugs
Een directeur van een grote school met meer dan 10.000 leerlingen verklapte ons onlangs nog dat druggebruik een groot probleem is in het onderwijs. Jongeren die met drugs worden betrapt, worden opgevangen in een cel van leraars en begeleiders die er speciaal voor opgeleid zijn. Telkens worden ook de ouders betrokken bij het gesprek. Niet zelden krijgt de directie te horen “waar ze zich mee bemoeien”, want dat ze zelf (de ouders) ook af en toe een joint roken en wat daar wel slecht zou aan zijn?
Dat zijn jonge mensen die hun leven aan het verkwanselen zijn met steun van de ouders die ongetwijfeld zelf problemen hebben.
En zo maakt de maatschappij het niet gemakkelijker voor de toekomstige maatschappij. Dus is het niet moeilijk te begrijpen dat veel leraars en leraressen het niet meer zien zitten. Ze zitten in een erg ondankbare, haast onmogelijke situatie en positie: enerzijds de overheid en de wispelturigheid van de programma’s, anderzijds de scholen die ook oefeningen in behendigheid moeten uitvoeren om de normen te halen en tenslotte de leraars die als profiteurs worden beschouwd met een veel te hoge wedde en te veel vakanties. Probeer het maar eens. Voor een volle klas les te moeten geven aan ongemotiveerde en baldadige jongeren die bovendien niet de opvoeding kregen die noodzakelijk was en altijd gelijk krijgen van ouders die het zichzelf gemakkelijk maken en de school en de lesgevers moeilijk.
Probeer je daar maar eens te handhaven
Probeer het maar eens: nog een lerares gehoord die na twee maanden in het onderwijs het liet afweten, omdat plots twee leerlingen een mes trokken. Als de directie als raad geeft: “toon nooit je rug aan de leerlingen”, dan weet je wel dat er een probleem is. Of een leerling die in een agressieve bui twee andere leerlingen het ziekenhuis had ingeklopt waarbij een van hen drie tanden verloor, zogenaamd omdat hij de indruk had dat er met hem gelachen was.
De schorsing door de school werd door de ouders aangevochten en er kwam zelfs een advocaat aan te pas. Probeer dan als leraar, als school maar de beste voornemens te realiseren en leerlingen zowel een treffelijke visie met normen en waarden op het leven en vooral ook vaardigheid en kennis mee te geven waarmee ze later aan de slag kunnen.
De maatschappij maakt ziek
Onze maatschappij heeft het er niet gemakkelijker op gemaakt. Het is niet meer op mensenmaat. Artificiële genoegens, voorwerpen en verstrooiing maken dat studeren, kennis verwerven en zich inspannen niet meer loont. De media werken er dapper aan mee. Zo wordt dezer dagen een nieuwe tv-reeks van onze eigen VRT fel gecontesteerd, omdat ze naar jongeren toe een compleet verkeerd signaal afgeven. Op je 35ste met pensioen kunnen gaan, massa’s geld verdienen met kryptomunten en met allerlei trucjes, de eeuwige vakantie, rijk worden zonder er hard voor de werken… het zijn geen ideeën om kwetsbare en labiele jongeren nog aan de studie te krijgen en discipline bij te brengen.
Tegelijk mist onze overheid de pedalen door voor bepaalde beroepen onder druk van de lobby’s, een numerus clausus in te stellen, zodat slechts een beperkt aantal kandidaten een bepaalde richting mag volgen. Denk aan tandartsen en dokters. Niet te verwonderen dat er een tekort is. De tijd van de huisarts die aan huis kwam als je ziek was, is lang vervlogen tijd. En dan maar klagen dat er te weinig artsen en tandartsen zijn.
Ooit commentaar van een eerstejaars studente in de geneeskunde, naar aanleiding van de opmerking dat het tijd werd die numerus clausus af te bouwen: “ja maar, dat is niet in ons belang”.
De patiënt is dus eigenlijk van ondergeschikt belang, de lobby, de orde bepaalt wat interessant is.
Juiste keuze
En zo gaat het tegenwoordig meer en meer in de maatschappij. Dat is ook niet van aard om leerlingen die het al moeilijk hebben met zichzelf, met hun vrienden en vriendinnen, met hun omgeving, te overtuigen van de noodzaak goed te studeren, juiste keuzes te maken en zich in te spannen om in het latere leven er iets te kunnen van maken en met tevredenheid elke dag aan de slag te gaan dankzij de vaardigheden die men heeft aangeleerd en de talenten die men heeft ontwikkeld, dankzij de ouders en de juiste keuze van school en richting.
Dat alles begint met een goede opvoeding, waarbij ouders voldoende aandacht hebben voor de kinderen, hun opvoeding en de ontwikkeling van hun vaardigheden. Gebroken en ontregelde gezinnen zijn voor veel kinderen een tragedie, waarbij ze elke houvast die ze nochtans broodnodig hebben, missen.
Tegelijk worden de denkbeelden van de maatschappij, ook al geforceerd door belangengroepen niet op de juiste wijze opgevangen en omkaderd. Hoe wil je dat kwetsbare jongeren uitgroeien tot stabiele volwassenen. Als alles getolereerd wordt, als er geen ethische normen meer zijn, als alle experimenten toegejuicht worden en de jongeren de kans moeten krijgen “zichzelf op te voeden” zoals sommige psychologen beweren, dan ziet het er voor de toekomst van onze maatschappij en van duizenden jongeren meteen niet zeer hoopvol uit.
En probeer daar als ouder, maar ook als leraar en lerares maar iets aan te veranderen.
De job van ouder en de taak van leerkracht is tegenwoordig niet te benijden en dat mag bij het begin van het school jaar ook wel eens onderstreept worden. Daarom: hoedje af voor onze leerkrachten, daar zitten de echte helden!