Er is een grote variëteit aan koolsoorten. Het zijn trouwens typische wintergroenten. Savooikool en rode kool zijn misschien de meest gebruikte en bekendste, maar er is ook witte kool, een schat van een groente met bijzonder geneeskrachtige eigenschappen, vooral voor de luchtwegen. Erg gezond! Dus hebben we er alle belang bij om die in de winter geregeld op het menu te zetten. Maar ook andere koolsoorten zijn nu volop te verkrijgen en ze hebben allemaal een gunstige uitwerking op de gezondheid: zuurkool, broccoli, bloemkool. Deze drie danken hun bekendheid vooral aan de preventieve eigenschappen ten opzichte van kanker.
Koolsoorten zijn lekker en het is nu het ogenblik om ervan te genieten. Kolen hebben bovendien genezende eigenschappen.
Wie dacht dat men in de winter slechts een beperkte variatie aan groenten op tafel kan zetten, eet wellicht niet graag kool. Die bestaat in talrijke variëteiten en de manier om ze klaar te maken is eindeloos. Bovendien heeft kool ook een sterk geneeskrachtige werking. Het is een winterharde groente die zelfs met het gure, wisselvallige en koude winterklimaat geen problemen heeft.
Er zijn allerlei soorten, waarvan de bekendste zijn: bloemkool, witte kool, savooikool, boerenkool, spruitkool, koolrabi, broccoli, zuurkool, Chinese kool, voederkool, slodderkool, konijnenkool, spitskool, kropkool, Brabantse kool, rode kool, palmkool, mergkool en nog andere.
Talrijke soorten
Kool is oorspronkelijk afkomstig van het Middellandse zeegebied. Ze groeit er ook in het wild langs de Atlantische kusten. Het is een tweejarige, gekropte bladgroente die in grootte, vorm en kleur verschilt al naargelang de variëteit.
Bloemkool
Was in de Oudheid bij de Grieken al bekend.
Heeft een merkwaardige bloeiwijze en verdikte bloemstengel met veel voedsel.
Witte kool
Deze soort heeft een zeer dichte krop en is eigenlijk een vaste bewaarkool. Ze is ook heel geschikt voor de aanmaak van zuurkool. Het sap werkt uitstekend bij maagzweer en artritis, verbetert het microbioom in de darmen en is een booster voor je immuniteit.
Savooikool
Bevat vitamine B1, B2, B6 en C, zetmeel, eiwit en hars. Heeft de grootste geneeswaarde: leg een vers blad op een wonde en je zal het merken: de toxines worden geëlimineerd. Je kan daartoe een paar bladeren dakpansgewijze op elkaar leggen; ’s morgens en ’s avonds vernieuwen.
Boerenkool
Groeit meer in stamvorm dan andere koolsoorten. Is belangrijk vanwege de vitamines A en C. Is winterhard maar beter van smaak na bevriezing. Wordt ook gekweekt als „sierkool”, voor de witte, gele of rode vorm. Ook voor keuken en veevoeder.
Spruitkool
Is een typisch Brabantse groente. In Nederland zijn ze beter gekend als Brusselse spruitjes. De stam wordt 30 à 40 cm hoog en draagt 20 tot 80 knoppen, die uitgroeien tot kleine kooltjes. Ze verdraagt vorst en wordt er zelfs beter van smaak door. Bij het plukken vormen zich nieuwe spruitjes.
Te vlug gekookte spruiten barsten open!
Koolrabi
Is een wortelgroente met weinig loof. Ze groeit bovengronds terwijl de koolraap ondergronds groeit. Is winterhard. Bevat vitamine A, B, C, D, E, fosfor, zwavel. Het merg smaakt als bloemkool. Bevat rauw 50% méér vitamine B6 dan gekookt. Je kan ze raspen om rauw te eten, in plakjes bakken, in blokjes in olie stoven.
Chinese kool
Gelijkt op breedbladige andijvie. Ze kan wat vorst (tot ongeveer -6°C) verdragen. Ze bewaart relatief lang in de kelder en de ijskast. Wordt rauw gegeten, maar kan ook gekookt worden.
Broccoli
Bestaat in een groene, paarse of witte versie. Overwint zachte winters, dat wil dus zeggen dat ze tegen een stootje kan, maar het mag buiten wel niet gaan diepvriezen…
Ze kan worden bereid als bloemkool, maar met kortere kooktijd. Het is een bijzonder gezonde groente die wordt aangeraden omwille van de preventieve eigenschappen ten opzichte van kanker.
Zeer gezond
De gunstige eigenschappen voor de gezondheid tref je eigenlijk aan in alle koolsoorten, voor sommige aspecten is dat in verschillende mate, maar rode en witte kool en broccoli hebben die in hoge mate.
Rode kool bevat vitamine A, B, C, (de koolraap heeft ook vitamine D en E), kalk, kalium, ijzer, koper, lood, zwavel, fosfor, magnesium, cellulose en chlorofyl. Ze is bovendien arm aan vetten. Voor sommigen is ze wat moeilijker verteerbaar.
Witte en rode kool hebben een hoge voedingswaarde. Ze brengt evenwicht in het zenuwstelsel. Door het gehalte aan biologisch absorbeerbaar en niet giftig arsenicum geeft ze eetlust, levenskracht, gewichtstoename, verbetert de gelaatskleur en past bij groeizwakte en is gunstig voor TBC-patiënten.
De zwavel bestrijdt een te felle werking van de talgklieren in de huid, waardoor normaal eczeem kan worden veroorzaakt op de hoofdhuid en het gelaat. Kalium stimuleert de darmwerking en ontsmet de ingewanden, terwijl cellulose gunstig is voor de bloedsomloop en gezonde darmen. Ideaal voor een gezond microbioom.
De verbinding van calcium en fosfor is uitstekend voor het skelet. De verbinding van calcium en ijzer is nodig voor de vorming van de rode bloedcellen, waarvoor ijzer, magnesium en chlorofyl nodig zijn.
Koolsap bevat actieve bètaïnen, die de werkzaamheid van de levercellen stimuleren, en dus beschermen tegen lever- en galkwalen.
Rode kool geneest maagzweren en zieke darmslijmvliezen, met andere woorden het is eigenlijk een probioticum. Ze bedaart keelontsteking. Ze helpt bij oedemen aan de gewrichten. Hoofdpijn verdwijnt, terwijl het ook uitstekend is voor zwakke kinderen.
Hoe verteerbaar maken?
Sommigen verteren koolsoorten moeilijker, maar kool kan gemakkelijker verteerbaar worden gemaakt door bicarbonaat toe te voegen aan het kookwater. Het is beter ze als rauwkost te gebruiken of te stoven in olijfolie. Je kan de kooklucht wegnemen door een in azijn gedrenkte doek op het deksel te leggen en een mespunt natriumbicarbonaat in het kookwater te doen.
Bloemkool kan je blank houden door een scheutje melk aan het kookwater toe te voegen.
Kool kan je bewaren in kuilen in de tuin en witte kool in zout, zodat je ook zuurkool kan maken.
Voor de gezondheid
Kool werd vroeger de „arts van de armen” genoemd vanwege het hoge gehalte aan vitamines en mineralen. Reeds bij de Romeinen werd deze groente als een van de belangrijkste geneesmiddelen beschouwd. Ze werd niet enkel gegeten, maar men gebruikte de gekneusde koolbladeren ook als kompres oftewel omslag.
Toch hebben sommigen een hekel aan kool misschien wel omwille van de geur die ze bij het koken verspreidt. Dat is vlug verholpen: leg een in azijn gedrenkte doek op het deksel van de kookpan of voeg bij het kookwater een mespuntje natriumbicarbonaat.
- Voor de ademhaling: gekneusde bladeren als borstomslag gebruiken.
- Artritis: kool eten als rauwe sla, of gesmoord; koolsap drinken; sap van witte kool of boerenkool bij aardappelsap voegen.
- Astma (bronchiaal): een koolblad op de luchtpijpen leggen en men komt tot rust.
- Blaren: in melk gekookte groene koolbladeren na afkoeling op de blaren leggen.
- Darm: gekneusde bladeren als omslag; darmpijn: warm koolblad als kompres opleggen.
- Diarree: warm koolblad als kompres.
- Hoest: borstsiroop van rode koolbladeren, gekookt en zoeten met honing.
- Hoofdpijn: verse koolbladeren op voorhoofd; of gekneusde bladeren als omslag in de nek leggen.
- Huiduitslag: koolblad wassen, in kokend water onderdompelen en tweemaal per dag opleggen.
- Lever: bij levercrisis warme koolbladeren als kompres opleggen.
- Littekens: rauw koolsap werkt genezend op littekens.