De vakanties zijn weer volop bezig. Er wordt gereisd dat het een lieve lust is, ofwel met de auto ofwel het vliegtuig, ofwel voor de avonturiers met de fiets. Alles heeft zo zijn voordeel en zijn nadeel. Met de fiets leef je langzamer en zie je meer, moet je ook beter plannen, maar vertoef je daardoor ook meer in de natuur. Heerlijk! Met het vliegtuig was je er al geweest, maar je bent niet altijd zeker van je vertrekmoment. Met de auto is het wel boeiend, je bent snel op je bestemming voor je dichtbij of iets-verder-af-vakantie, maar je loopt ook risico op een paar ongemakken.
Welk vervoer- of reismiddel je ook verkiest, een grondige voorbereiding is aan te raden en je moet natuurlijk rekening houden met je persoonlijke gevoeligheden: ben je snel vermoeid, dommel je gemakkelijk in achter het stuur, word je gauw wagenziek, heb je last van claustrofobie in het vliegtuig enzoverder, enzovoort. Het meest voorkomende probleem is wel wagenziekte, maar je kunt er gemakkelijk iets aan doen.
De lang verwachte zomervakantie is er. Maar de verplaatsing is voor velen een nachtmerrie: zeeziekte, wagenziekte, braken, ongemakkelijk zijn en zich doodziek voelen. Daar is een natuurlijke verklaring voor, maar ook de natuur kan je helpen.
Onprettige start van de vakantie
Wie er last van heeft weet wel wat het is: wagenziekte, reisziekte, zeeziekte. Het lijkt allemaal op elkaar en het heeft ook wel dezelfde oorsprong. Toch is er beslist iets aan te doen, want eigenlijk is het geen ziekte, maar een overgevoeligheid van het evenwichtscentrum in het binnenoor.
We hebben het ooit meegemaakt: een passagier op een stilstaande autobus werd zeeziek omdat de bus op de kade naast een wiebelende ferry geparkeerd stond. De bus stond stil, maar de ogen namen beweging waar, n.l. van het schip naast de bus. De man werd mottig en moest uiteindelijk braken: zeeziekte aan land in een geparkeerde bus dan nog wel. Het kan!
Maar datzelfde kan gebeuren als je als passagier in een auto de wegenkaart leest. Je ogen nemen stilstand waar, terwijl het evenwichtscentrum in het binnenoor beweging detecteert. Het omgekeerde van in de bus dus. En weer ontstaat dit keer geen zeeziekte, maar wagenziekte, een gelijkaardig fenomeen.
Zo kan de discordantie tussen de visuele waarneming en de ervaring in het evenwichtscentrum tot problemen leiden die eindigen in misselijkheid, braken en in extreme gevallen zo erge “zeeziekte” dat je moet braken en zelfs groenachtige huidskleur krijgt. Dat is geen lachertje. Merkwaardig is wel dat van zodra je na de zeetocht weer voet aan land zet, het probleem voorbij is. Ook zo als je uit de wagen stapt: twee minuten later is het over.
Hoe ga je ermee om want op die manier op vakantie vertrekken, is geen plezierreis en hoe kun je voorkomen dat je vakantie bij de heenreis al verbrod wordt?
Signalen
Reisziekte kan zelfs het begin van de mooiste vakantie in een nachtmerrie van ellende doen veranderen. Hoe komt het toch dat zoveel mensen er last van hebben? En kan er iets tegen gedaan worden? Gelukkig wel.
Je weet best dat het geen gevaarlijke ziekte is, en eigenlijk is het geen ziekte in de echte zin van het woord. Het is eerder een ongemak en het komt enkel voor bij mensen die overgevoelig reageren op beweging. Dus eigenlijk niets om je zorgen over te maken, maar wel een reden om je voorzorgen te nemen en die hebben wel degelijk resultaat.
Miserabele symptomen
Het is onmogelijk voor je omgeving de schijn op te houden dat je er geen last van ondervindt door stoer te zeggen: „Ik heb het niet”. Je moet jezelf niets wijsmaken en je overtuigen dat je er geen last van hebt. Je hebt er wel degelijk last van en dat kun je niet ontkennen of wegstoppen. Maar stress, onzekerheid en angst kunnen de symptomen verergeren. Wie reisziek is, weet dat. Je wordt bleek, het zweet breekt je uit. In ernstige gevallen voel je je alsof je gaat sterven.
Je wordt overspoeld door golven van misselijkheid waaraan maar geen einde schijnt te komen en ten slotte zit er niets anders op dan de wagen aan de kant te zetten ofwel naar de badkamer of de reling van het schip te gaan om de inhoud van je maag uit te braken. Even zal je denken: wat een opluchting! Want door over te geven, voel je je heel even wat beter. Maar dat geluk is van korte duur want zelfs als je maag leeg is, keren de symptomen na een tijdje terug.
Je wil de hele tijd gapen, voelt je hongerig, hangerig en misselijk. Ten slotte ga je je weer vreselijk reisziek voelen. En omdat een ongeluk nu eenmaal nooit alleen komt, kun je na een poosje ook nog geplaagd worden door een splijtende hoofdpijn. Je begint je ook slaperig te voelen en het liefst van al zou je heel alleen in een eenzaam hoekje willen wegkruipen om er rustig te overleven of dood te gaan of toch minstens in een diepe slaap weg te zakken.
Oorzaken
De vermelde symptomen, die we onder de noemer reisziekte kunnen samenvatten, treden op wanneer het evenwichtsorgaan hevig geprikkeld wordt. De voornaamste vormen van reisziekte zijn: luchtziekte, zeeziekte en wagenziekte. Als het menselijk lichaam gedurende een tijd welbepaalde bewegingen ondergaat, maar de ogen nemen stilstand waar (op een schip bijvoorbeeld of in de auto) raken de hersenen in verwarring. In normale omstandigheden zijn die moeiteloos in staat om vast te stellen welke beweging het lichaam ondergaat. Dat gebeurt door de signalen die het van het evenwichtsorgaan in het binnenoor ontvangt, te vergelijken met signalen die het van de ogen, de spieren en de gewrichten ontvangt. Al die signalen worden met elkaar vergeleken en stellen het brein in de gelegenheid tot een besluit te komen. Zo kunnen de hersenen tot de conclusie komen dat we rechtovereind staan, plat liggen, ondersteboven staan of ons in een schuine hoek bevinden ten opzichte van de richting waarin we ons voortbewegen.
Maar het kan ook gebeuren dat de hersenen niet tot een eensluidende, voor de hand liggende conclusie kunnen komen. Dat is het geval als de boodschappen die ze ontvangen met elkaar in tegenspraak zijn. Dat is het geval als ze van het evenwichtsorgaan een bepaalde boodschap krijgen en van de ogen een andere boodschap. Resultaat: verwarring en reisziekte of zeeziekte.
Als iemand zich bij voorbeeld op een kanaalferry bevindt, zal zijn evenwichtsorgaan hem meedelen dat zijn lichaam opeenvolgende rijzende en dalende bewegingen ondergaat. Zijn ogen zullen hem echter vertellen dat hij onbeweeglijk in een vertrek zit. Dit zijn dus twee boodschappen die met elkaar in conflict zijn. Gevolg: zeeziekte.
Dat ziektegevoel ontstaat omdat deze desoriëntatie het braakcentrum in onze hersenen stimuleert, een plekje in het brein dat controle uitoefent over eventuele gevoelens van misselijkheid en over braakneigingen.
Behandeling
Sommige mensen bezitten een overgevoelig braakcentrum en zullen dus meer onderhevig zijn aan reisziekte dan anderen. Dit braakcentrum kan ook geprikkeld worden door gevoelens van angst, weerzin en paniek. Kinderen zijn gevoeliger voor reisziekte dan volwassenen. Logisch, hoe ouder we worden hoe meer we gereisd hebben, en dus ook meer ervaring hebben zowel ter zee, te land als in de lucht. Meestal hebben professionele reizigers minder last van reisziekte dan toevallige vakantiegangers.
Je kunt het probleem vermijden door plaats te nemen op het meest stabiele gedeelte van het voertuig. Op een schip is dat ongeveer in het midden, in een vliegtuig ter hoogte van de vleugel en in een autobus is dat halfweg. Belangrijk is ook op zee bijvoorbeeld dat je de horizon in de gaten houdt. Of zelf het roer neemt. Voor een kanaalferry zal dat wel niet kunnen, maar op een klein jacht kan dat wel. Zo zie je vaak dat iemand die zeeziek wordt en meteen het roer mag overnemen, de zeeziekte spoedig verdwijnt. Ook in de auto is dat zo: geen wegenkaart lezen of volgen, maar wel naar de weg kijken.
Anticipeer
Verder helpt het om de beweging te anticiperen, d.w.z. door tijdig te weten wat op je afkomt. Als je je bv. op een schip bevindt en het weer laat het toe, dan ga je best aan dek staan en kijkt daar zo ver mogelijk voor je uit. Op die manier is de cadans van de golven logisch. Zit je in een auto, dan doe je er het best aan recht voor je uit te kijken en niet langs een van de zijraampjes. Wil je tijdens de reis slapen, sluit dan je ogen en ga plat op je rug liggen.
Wees tijdens de reis ook vriendelijk voor je maag. Vermijd zware spijzen, vette kost en drink geen alcohol. Natuurlijk vind je bij de apotheker allerlei middelen tegen reisziekte. Maar opgelet, want sommige middelen zijn slaapverwekkend. En een eenvoudige natuurlijke tip: kauw op gember. Dat dempt het evenwichtscentrum zodat je minder gauw zeeziek of wagenziek wordt. Maar vooral ook: vermijd stress, want dat kan alles in de war sturen.