Het is een typische wintergroente en werd vroeger enkel bij ons in volle grond geteeld: witloof. Heel lekker, laat zich op veel manieren bereiden en serveren, maar is bovendien ook supergezond voor de lever. Een delicatesse met plus-kwaliteiten.
We zijn er tot in alle uithoeken van de wereld voor bekend: frieten, maar ook… witloof. De Nederlanders hebben het over witlof, en dat is met grote dank aanvaard als het maar over „lof” gaat. Maar in feite is de naam heel goed gekozen, want het gaat om het loof van de cichoreiwortel, dat wit is: witloof dus! Het wordt vooral in België, maar ook wel in Nederland geteeld op basis van een variëteit van de wilde cichoreiwortel, is heel lekker, kan zowel rauw als gekookt of gestoofd worden gegeten en met allerlei andere voedingsmiddelen worden gecombineerd. En zoals gezegd is het een heel gezonde groente.
Snelgroeiend blad
Witloof is een gekropte bladgroente uit de cichoreiwortel. Ze ontwikkelt zich ’s winters in een temperatuur van ongeveer + 10°C en daartoe moet ze worden bedekt met een laag zand of grond in een donkere ruimte. Op industriële schaal worden daartoe donkere en vochtige ruimten aangewend.
Uit de cichoreiwortel ontstaan bleekgele, verlengde scheuten van losse bladeren: ook bekend als Brussels lof. De groente is in 18 dagen plukrijp op voorwaarde dat de grond warm genoeg wordt gehouden. Het bleke blad is minder bitter dan de groene scheuten. Alom bekend is de typisch blauwe verpakking, die nodig is om ze af te schermen van het licht.
Witloof, zeer lekker, maar ook erg gezond voor lever en gal.
Caloriearme wintergroente
Witloof bevat een hoog gehalte vitamine A, B12 en C. en is tevens zeer arm aan calorieën en mag dus door iedereen zonder beperking worden gegeten. Het is natuurlijk een typische wintergroente en is vrij lang houdbaar, mits ze niet is beschadigd, anders rot ze gemakkelijk. Witloof geldt als een slankmaker bij uitstek en is tevens gekend voor zijn cosmetische eigenschappen, want ze bezorgt de liefhebber van witloof een gezonde huid. Witloof laat talrijke bereidingsmogelijkheden toe en het is nu het moment, want de grootste aanvoer kennen we in december-januari-februari.
Waar moet je op letten?
Als je witloof koopt, moet je letten op de stevigheid en kleur. Er zijn allerlei bereidingswijzen mogelijk: rauw, gestoofd, gestoomd, in sausen, als soep, als stamppot. De rauwe versie wordt door de meeste mensen als de beste beschouwd en ze laat zich ook met allerhande dressings proeven: van mayonaises tot mosterdsausjes en vinaigrettes.
Om witloof mooi wit te houden kun je het besprenkelen met wat citroensap. Opgepast als je het witloof kookt, dan mag je het kookwater niet weggooien, want heel veel belangrijke elementen gaan over in het kookvocht. Je kan het nog gebruiken als groentebouillon voor soepen.
Witloof als koffie
Witloof is eigenlijk een variëteit van de cichorei waarvan de wortel ook gebruikt wordt als koffiesurrogaat. De langwerpige, vlezige penwortel werd sinds meer dan een eeuw voortdurend verbeterd, eerst empirisch, later langs wetenschappelijke weg. Het heet dat goede koffie zelfs een snuifje cichorei en een mespuntje cacaopoeder moet bevatten. Dus… Gedurende de oorlog als koffie schaars was, werd door veel mensen de chicoreiwortel gebrand en gemalen en op die manier als een soort surrogaatkoffie gedronken. Na de oorlog bleef die gewoonte behouden en werd soms de helft koffie, de helft chicorei gebruikt.
Ontstaan
Het ontstaan van witloof als groente is gebaseerd op een legende die nu nog wordt overgeleverd door oude telers. Evere en Schaarbeek, thans 2 belangrijke randgemeenten van Brussel, kenden omstreeks 1850 nog een landelijke sfeer. Er werd op bescheiden schaal aan tuinbouw gedaan. De boeren teelden niet alleen aardappelen, graan en bieten, maar ze verbouwden ook cichoreiwortels waarvan koffiesurrogaat werd gemaakt omdat echte koffie te duur was voor de gewone man. Dat surrogaat was vooral in de dagen van Napoleon erg populair geworden.
Die tijd werd gekenmerkt door zachte winters. De wortels die waren overgebleven van een rijke oogst, bleven hier en daar opgestapeld liggen, ook wel in donkere schuurtjes. Ze begonnen te kiemen en vormden blanke kroppen die eetbaar bleken; meer nog, ze waren zelfs lekker. In de winter aten de boeren ervan omdat er geen andere groenten waren en ten slotte begonnen ze de kroppen op de vroegmarkt van Brussel voor een paar centimes te verkopen. Volgens een andere versie zou een voorman in de Brusselse plantentuin die eigenaardigheid van de cichoreiwortels omstreeks 1850 hebben ontdekt en ze aan de boeren in de omgeving hebben meegedeeld. Hoe dan ook, de groente vond aftrek en tuinbouwers begonnen de soort te veredelen. Omstreeks 1872 stuurde een Belgische kweker een lading witloof naar Parijs en ook daar ging de groente grif van de hand.
De witloofteelt is een typische activiteit voor een gezinsbedrijf. Het oogsten van de wortels gebeurt op landbouwniveau veelal met machines maar de witloofteelt heeft een ambachtelijk karakter. Elke kweker houdt er wel wat geheimen op na om de ingewikkelde „schone slaapsters” nog gladder, blanker en sappiger bij de klanten te brengen.
Witloof en cichorei
Witloof en de daarmee verwante andijvie zijn levervriendelijke groenten. Patiënten die aan geelzucht hebben geleden en er gevoelig voor blijven, kunnen hun voordeel doen door 2 à 3 maal per week rauwe witloofsla te eten. Bij ernstige leverstoornissen vormt witloofsla trouwens een onontbeerlijke aanvulling van de wortelkuur.
In het algemeen is het eten van witloof en andijvie heilzaam voor de lever en het bevordert de galafscheiding. Verder zuiveren deze groenten het bloed, de nieren en de milt.
Wie tijdens de oorlog noodgedwongen “peeën-koffie” (koffie uitsluitend van cichorei gemaakt) heeft moeten drinken, zal dit drankje misschien maar matig waarderen! Jammer, want het is een krachtige stimulans voor de werking van lever en gal. Wie „cichoreikoffie” te bitter vindt, kan altijd een thee trekken van de bladeren en de bloemen van de cichoreiplant. Laat hiertoe 15 g even opkoken in een 1/2 liter water. Ook na geelzucht, kunnen twee koppen van deze thee per dag bijzonder goed helpen. Deze thee is verder ook nuttig tegen maagkrampen, overtollige galafscheiding en gebrek aan eetlust.
Nog een laatste tip: tegen aandoeningen van de huid helpen kompressen gemaakt van een afkooksel van de wortel en de bloemen van de cichoreiplant.
Een lekkernij
Witloof met ham en kaassaus is een fijne combinatie en in ons contreien zeer gewaardeerd en in trek..
Neem een vuurvaste schotel en bestrijk hem met boter. Zet er de 1/2 witloofjes in, met de ronde kant op de bodem.
Maak béchamelsaus, voeg scheutjes melk bij en breng aan de kook.
Was en hak een handvol champignonnetjes. Snij ook enkele plakken rauwe ham in stukjes. Doe paddenstoelen en ham bij de béchamelsaus.
Schep het mengsel op het witloof. Bestrooi overvloedig met gruyèrekaas. Zet de schotel een half uur in een hete oven. Smakelijk!
En wil je je lever nog wat meer opkikkeren, dan is er gelukkig een uitstekend natuurlijk preparaat: Cardubell van Fytobell.
Je vindt Cardubell van Fytobell in de apotheek met CNK-bestelnummer: 2899-870.
Of je kan Cardubell ook online bestellen via www.almed.be of via www.boverte.com.