jun 14, 2022 | Alle tips, Gezondheid, Planten | 0 Reacties

Arnica of valkruid: ideale hulp op vakantie

De natuur heeft altijd gelijk en het grote voordeel is, dat je die altijd in je omgeving hebt. Stel dat je op vakantie in de bergen bent en jijzelf of een van je kinderen maakt een lelijke val en heeft een kneuzing opgelopen. Je kan in de bergen niet meteen een apotheek binnenstappen. Maar heel de natuur is een apotheek en in dit geval zal je gelukkig zijn als er valkruid in de buurt staat. Het woord zegt het zelf: valkruid. Bij een val, een kneuzing, een spierletsel ben je gelukkig als je gebruik kunt maken van de helende kracht van het wondere valkruid.

Ondanks de vooruitgang van de wetenschap blijft de natuur kampioen als leverancier voor geneeskrachtige eigenschappen. Een van de plantjes die lange tijd verdacht werd, maar waarvan de geneeskracht weer werd onderstreept is Arnica of valkruid. Een valpartij, last van de zenuwen, doorbloedingsproblemen: Arnica helpt. Maar niet op open wonden, dat doe je beter niet, want het kan gevaarlijk zijn.

De medicinale werking van Arnica zit al verborgen in de Nederlandse naam: valkruid. Daarmee kun je de gevolgen van een valpartij behandelen. In de natuur groeit het kruid op grote hoogte: handig genoeg, op een plaats waar je al eens een onzachte val kan maken.

Arnica is een van de weinige planten die in de volksmond ook bekend zijn onder hun Latijnse benaming. Mogelijk is die naam een verbastering van het Griekse ptarmica, wat nieskruid betekent. Opsnuiven kan inderdaad leiden tot allergische reflexen of niesbuien.

De Arnica chamissonis, een variëteit die veelvuldig groeit in vochtige weilanden in de Verenigde Staten, wordt ook bij ons geteeld omwille van de groeicapaciteit. De oogst is voldoende groot zodat je het kruid ook medicinaal kan gebruiken.

Arnica behoort tot de familie der Asteraceae en wordt in de volksmond ook wel valkruid, wondkruid, wolverlei, woudbloem, schorpioenkruid, bergbetonie en boskruid genoemd. Het woord arnica komt van het Griekse arnakis, wat lamspels betekent.  Dat duidt op de zacht behaarde blaadjes van de bloemen.

Arnica of valkruid: het woord zegt het zelf waarvoor het dient. Het is een plantje dat bij verwondingen in de bergen of op vakantie altijd van pas komt.

Beschermde plant

Er is ook nog een inheemse variëteit: Arnica montana. Deze zeldzaam geworden plant, ook wel valkruid genoemd, groeit in gebergten en veengebieden. Zelf telen is heel moeilijk. Arnicakruid moet je in het najaar zaaien en laten overwinteren bij vorst of een tijdje in de koelkast leggen. Door de temperatuurswisseling krijgt het kruid in het voorjaar een impuls tot groeien. Als je geluk hebt, zal deze vaste plant ieder jaar weer in je tuin naar boven komen.

Normaal groeit Arnica vooral goed boven de 1.500 m in de Alpen en in de Vogezen. Plukken is daar echter verboden, om het uitsterven van de soort te voorkomen. Voor medicinaal gebruik doe je dus best een beroep op de makkelijk te telen Arnica chamissonis.

Tinctuur en zalf

Alleen de blaadjes van Arnica mogen worden gebruikt. Het hart van de bloemen kan huidirritatie veroorzaken en vaak zitten er ook wormen in. Een zelf bereide tinctuur heeft heel wat toepassingen. Dat geldt ook voor de zalf en de tinctuur in de handel. Je kan er de gevolgen van een valpartij mee bestrijden: blauwe plekken, wonden en verstuikingen. Dat gebeurt met een kompres of door het in de huid in te masseren. Je mag Arnica niet gebruiken op open wonden.

Een preparaat met Arnica bewijst goede diensten als eerste hulp bij ongevallen. Wandelaars en fietsers zouden het steeds op zak moeten hebben. Je kan Arnica ook preventief gebruiken. Sportlui kunnen zo zichzelf beschermen tegen verrekkingen. Een chamissonis- of valkruidpreparaat helpt zelfs bij insectenbeten. En bovendien wordt ook de bloedcirculatie gestimuleerd.

Al eeuwen wordt Arnica gebruikt in oliën en zalven om kneuzingen te behandelen. Hildegard von Bingen maakte in de twaalfde eeuw voor het eerst gewag van de medicinale kracht van Wotfesgelegena of valkruid.

Helend mondwater

Het is altijd goed om een uitwendige behandeling ook inwendig te ondersteunen. Bij een acuut probleem komt men dan tot bijzondere resultaten. Er zijn gevallen bekend van mensen met een verzwikte enkel die na een behandeling van 24 uur terug op de been waren. Je mag dan het insmeren en innemen van middelen met Arnica opdrijven. Je kunt het verschillende keren per dag behandelen. Doe dit echter geen maanden achtereenvolgens. Zet liever geen thee of andere dranken met Arnica, want een allergische reactie is niet uitgesloten. Beter is het om de tinctuur te inhaleren.

Je kunt het mondwater best zelf maken:

150 cl water, 10 druppels tinctuur van Arnica, 3 blaadjes verse salie.

Laat de salie 10 minuten trekken in kokend water. Zeef. Druppel de tinctuur erbij. Warm gebruiken en niet inslikken!

Zo maak je tinctuur

Neem 25 cl alcohol van 70% en zo’n 10 bloemblaadjes van Arnica montana of Arnica chamissonis.

Doe de bloemblaadjes in een flesje met alcohol. Sluit af en laat een tijdje trekken. Arnicatinctuur is ook verkrijgbaar in de handel. Voeg er rustig zelf wat bloempies aan toe.  Goed inwrijven of gebruiken als kompres.

Ook nu nog wordt Arnica veelvuldig toegepast in de natuurgeneeskunde, met name bij beschadigingen van botten, spieren en gewrichten. Deze tinctuur wordt uitwendig toegepast en vermindert de zwelling die het gevolg is van stoten (bloeduitstorting), kneuzing, verrekking of verstuiking en werkt pijnstillend.

Van de gedroogde wortel wordt Arnica D1 bereid. In Noord-Amerika dronken de Cataulsa-Indianen thee van de wortels van Arnica om rugpijn te genezen.

In Nederland en België is Arnica een beschermde plant. Door het gebruik van kunstmest wordt de plant steeds zeldzamer. 

Zelf telen

Arnica kan worden gekweekt in grond die veen, klei en zand bevat. De plant heeft een zonnige plek nodig. In de lente kan Arnica worden gezaaid, de plant ontkiemt langzaam. Vermeerdering kan ook gebeuren door in het voorjaar de kruipwortelstokken te splitsen.

Het oogsten ten behoeve van de bereiding van geneesmiddelen gebeurt zowel in de zomer als in de herfst. De hele bloemen moeten tijdens de bloei in de zomer worden verzameld. De wortels worden in de herfst geoogst, nadat de bladeren zijn afgestorven.

Valkruid werkt echt

Het is misschien wel één van de oudste adviezen uit de volksgeneeskunde: behandel een bloeduitstorting of kneuzing meteen met valkruid (Arnica montana). Nu is ook wetenschappelijk vastgesteld dat dit plantje een ontstekingsremmende werking heeft.

Arnica staat al duizenden jaren bekend als uiterst geneeskrachtig bij bloeduitstortingen, kneuzingen en valpartijen. Daarom werd het plantje in de Nederlandse volksmond al snel valkruid genoemd. De kennis over valkruid bleef eeuwenlang beperkt tot ervaringsgeneeskunde. Er ontbrak wetenschappelijk bewijs. Een aantal jaren geleden stuitte farmacoloog en bioloog dr. Henk van Wilgenburg van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam op een opmerkelijk stukje in het Farmaceutisch Weekblad, waarin melding werd gemaakt van werkzame stoffen in valkruid. Er werd terecht geconcludeerd dat valkruid niet langer meer kan worden afgedaan als een niet-werkzaam middel.

De heilzame krachten van Arnica waren al bekend bij de Germanen en de Romeinen, maar volgens prof Braekman is men er nog niet in geslaagd een middel te produceren met dezelfde uitgebreide eigenschappen als het valkruid.

Valkruid heeft ook een ontstekingsremmende werking. Bij ontstekingen, en dus ook bij bloeduitstortingen en kneuzingen, treedt er een afweerreactie in het lichaam op. Daarbij heeft helenaline, en ook een aantal andere stoffen in valkruid, een remmende werking op ontstekingsstoffen.

Sommige mensen kunnen allergisch reageren op het gebruik van valkruid. Zo’n overgevoeligheid is te herkennen aan jeukende huiduitslag, die met roodheid begint. Deskundigen adviseren dan ook om bij het vermoeden van een Arnica-allergie eerst een klein beetje van het product op de huid aan te brengen.

Valkruid wordt toegepast bij sportblessures en als voorzorgsmaatregel bij intensieve lichamelijke inspanning.  Natuurartsen passen het ook toe voor inwendig gebruik ter ondersteuning van de hartfunctie en om de conditie van de vaatwanden te verbeteren. En ook bij een hersenschudding, het herstel na een bevalling en bij wondpijn na een operatie of na het trekken van een tand of kies, ook tegen bloedstortingen.

Maar voor wie op vakantie trekt, is het goed om weten dat er in volle natuur altijd hulp “groeit”.

Gerelateerde artikelen

Gerelateerde

Kun je door elke niesbui besmet worden?

Sommigen zijn van oordeel dat het komt door de tijd van het jaar, anderen door stress, weer anderen door contact met dieren, nog een denkpiste is dat het een gevolg is van de wereldbesmetting met covid. Maar wat is dan de oorzaak van een besmetting? Waarom raken...

Lees meer

Opgepast met grapefruit bij medicatie

Natuurlijk is het lekker en gezond: grapefruit, ook wel pompelmoes geheten. Ondanks het feit dat grapefruit ideaal is vanwege de vitamines (vooral C) en ook de vezels wat darmproblemen en verteringproblemen, plus kanker helpt te voorkomen, kan het erg nadelig zijn om...

Lees meer