Kinderen die vroeger een beetje rumoerig en hyperactief waren, kregen prompt de opmerking “zit toch eens stil”. Het ligt natuurlijk aan de plaats waar ze actief zijn en met hun energie geen blijf weten, maar eigenlijk is dat geen goede opmerking. Kinderen moeten bewegen en ze moeten dat voor de rest van hun leven blijven doen. Ook volwassenen moeten dat en zelfs mensen met een beperking of wie chronisch ziek is. Want meer nog dan obesitas is stil zitten of niet bewegen funest voor de gezondheid. Het helpt zelfs tegen obesitas, maar het belangrijkste is dat het bijdraagt tot de preventie van hart- en vaatziekten, diabetes, oogziekten en zelfs kanker.
Artsen zijn ervan overtuigd dat als kinderen rechtstaand onderwijs krijgen en af en toe mogen bewegen, ze een beter geheugen hebben en de stof gemakkelijker kunnen begrijpen en memoriseren. Ook bedienden die rechtstaand aan een bureau kunnen werken, presteren beter. Maar volwassenen die regelmatig of zelfs dagelijks bewegen leven langer, dat heeft een recente studie aangetoond.
Stil zitten is echt heel schadelijk voor de gezondheid. Je kunt ettelijke gezonde jaren aan je leven toevoegen door te bewegen en zelfs tot twintig jaar winnen als je tegelijk ook gezonde voeding gebruikt.
Langer leven
Eigenlijk moet je niet te lang op je stoel, of in je zetel blijven zitten. Het vertraagt de bloedsomloop, en draagt bij tot sclerosering van de bloedvaten waardoor gemakkelijker hartinfarct of beroerte kunnen ontstaan. Eigenlijk mag je nooit langer dan een uur aan één stuk op je stoel blijven zitten. Elk uur zeker vijf minuten bewegen is een must. Wie de hele dag tijdens de werkuren op een stoel blijft zitten en nooit eens opstaat leeft minder lang. Het kan je tien jaar van je leven kosten als je te weinig beweegt. Maar het heeft ook invloed om het insulineniveau waardoor de kans op diabetes groter wordt en tegelijk het risico op hart en vaatproblemen groter wordt. Ook de vetstofwisseling ondervindt nadelen en de plasmavetten in het bloed zijn daar een indicatie van.
Iedereen wil wel langer leven, vooral ook gezond blijven, maar willen ze er wat voor doen? De uitleg is dat ondanks beweging en gezond leven, je geen dag langer op de planeet kan vertoeven. Dat wordt ten stelligste ontkend door de Nederlandse prof Kromhout specialist in voedingsleer. Hij is ervan overtuigd dat als je alle gezondheidsregels negeert, je twintig jaar van je leven kan inboeten. Dat betekent: niet bewegen, een zittend beroep en een liggende vakantie hebt, rookt, veel koolhydraten, rood vlees en geraffineerde voedsel oftewel junkfood gebruikt, je beslist je leven verkort, mogelijks zelfs met twintig jaar. Dat betekent gewoon dat als je normaal tachtig kunt worden, je eigenlijk al doodgaat aan je zestigste. Die tachtig wordt inderdaad bepaald door je genen, en je hebt geluk als die van goede kwaliteit zijn, en die zestig is het gevolg van je levenswijze.
Mediterrane levensstijl
Volgens de prof leven de Finnen gemiddeld zeven jaar minder dan de inwoners van Kreta. De Finnen roken erop los, eten amper groenten en geen fruit, want die zijn daar peperduur, ze drinken alcohol, bewegen weinig, eten geen vis, wel meer vlees en gebruiken suiker. De inwoners van Kreta daarentegen zijn de exponent van gezonde mediterrane voeding en eten vooral vis, veel groenten en fruit, geen geraffineerde suikers en ze leven buiten, wat ook borg staat voor voldoende vitamine D. Die vitamine bevordert de calciumabsorptie en versterkt het immuunsysteem. De zon schijnt er ook meer dan in Finland, wat goed is voor het humeur, het gemoed, de tevredenheid en ook dat is levensverlengend. Het hoeft niet te verwonderen dat er bijna tienmaal zoveel gevallen van hartinfarct voorkomen in Finland dan in Kreta. De Kretenzers roken ook veel minder en daarvan is bekend dat tabak het leven verkort met tien jaar. Wie het anders zegt, bedriegt zichzelf, want intussen is de schadelijkheid van roken wetenschappelijk aangetoond. Gemiddeld verkort roken je leven met tien jaar en de laatste levensjaren kunnen daardoor ook ellendig zijn: chirurgische ingrepen, chemo, bestralingen, om van beroerte, Alzheimer, hartinfarct en allerlei problemen verbonden aan vaatvernauwing maar te zwijgen.
Tien jaar minder leven door roken
Een Britse prof epidemiologie heeft gedurende een kwarteeuw een groep rokende en niet-rokende artsen gevolgd. Hij koos artsen als doelgroep uit, omdat de gegevens die ze rapporteerden betrouwbaarder konden zijn en gemakkelijk wetenschappelijk konden worden geïmplementeerd. De rokende artsen leefden gemiddeld tien jaar minder lang. Dat is een gemiddelde, want ook de rest van de levensstijl moet in rekening worden gebracht. Desondanks leefden artsen die niet rookten, ongeacht de rest van hun levenswijze gemiddeld tien jaar langer dan hun collega’s. Maar je kan ook alles aan je laars lappen en dan verdubbelen de vroege overlijdenskansen. Dat betekent dat er nog meer factoren zijn die de levenslengte kunnen beïnvloeden.
Vroeger ging men er van uit dat sauna erg nadelig was voor de levensverwachting, omdat Finnen daar kampioen in zijn. Grondig onderzoek toonde aan dat het vooral gebrek aan vitamines, verkeerde vetzuren, weinig beweging en roken waren. Sauna daarentegen bleek gezond, want de afwisseling tussen warm en koude omgeving (van de hete sauna in het koude water) gaf de bloedsomloop een boost.
Elk van de elementen in de levenswijze betekent een kwart verkorting of verlening van de levenskansen.
Beweeg toch wat meer!
Prof. Kromhout beweert dat hij verbaasd was over de impact van eenvoudige dingen op de levensverwachting. Je hoeft gewoon wat meer vis te eten, minder geraffineerde kost, olijfolie te kiezen in de plaats van transvet, geen alcohol, meer groenten en fruit en elke dag wat bewegen. De gevolgen zijn spectaculair, ook voor gepensioneerden of zelfs voor bejaarde mensen. Het heeft dus wel degelijk zin iets aan je leven te veranderen zelfs al ben je niet meer zo jong.
Die beweging hoeft geen marathon te zijn. De specialist zag al duidelijke, zelfs spectaculaire verbeteringen bij wie slechts dertig minuten per dag bewoog: wandelen, fietsen, zwemmen. Niet iedereen heeft de luxe naast een zwembad te wonen, of er een in de eigen tuin te hebben, maar wandelen kan iedereen, op eigen ritme in de buurt van de woning.
Wie op kantoor werkt of zijn beroepsbezigheid zittend uitoefent heeft meer kans op diabetes en obesitas dan mensen die bewegen. Onderzoek wees uit dat wie ondanks het feit dat hij neerzit voor zijn of haar beroep en elk uur twee minuten opstaat en intensief beweegt, dat betekent stappen, huppelen, met de armen zwaaien, naar het toilet stappen, niet minder dan 33 percent minder kans had vroegtijdig te overlijden dan wie de hele tijd stil bleef zitten en aan de bureau- of werkstoel gekluisterd bleef.
Deze personen waren nadien ook beter geconcentreerd, en hadden ook minder last van burn-out of van depressieve gevoelens. In JAMA International Medicine, het vakblad voor de medici, verscheen een artikel dat het beschreef.
Als je al tien minuten per dag beweegt, heb je al een langere levensverwachting van ongeveer 7 percent. Een half uur bewegen levert je al 20 percent meer levensverwachting op. En een uur bewegen per dag geeft je al een hogere levensverwachting van 30 percent.
Maar hoe weinig ook, het heeft altijd zin. Dat was de conclusie van een bevolkingsonderzoek waarbij 5000 personen gedurende tien jaar gevolgd werden. Opvallend was dat er veel minder ernstige ziekten voorkwamen onder de groep die dagelijkse beweging had: minder diabetes, minder hart- en vaatziekten, minder kanker en ook minder obesitas. De groep had ook minder last van slapeloosheid, depressie, artrose, jicht en reumatoïde aandoeningen.
Eet ook meer fruit, noten en peulvruchten
Het spreekt vanzelf dat de voeding ook een grote rol speelt in de levensverwachting en zeker in het verhinderen van ernstige ziekten. Denk daarbij vooral aan het verminderen of vermijden van rood vlees, junkfood, suiker, alcohol en schadelijke vetten zoals transvet (friet en gebak). Vermijd bewerkt voedsel.
Zorg er voor dagelijks noten, fruit en groenten te eten en geraffineerde granen (witbrood en pasta’s) te vervangen door de volkorenvariant. Uiteraard moet je de calorieën in de gaten houden, maar de kwaliteit van het voedsel, samen met de juiste keuze is primordiaal, tegelijk met dagelijkse beweging en niet langer dan een uur aan één stuk stil zitten.
Op die manier heb je minder risico het slachtoffer te worden van obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten en kanker.