Veel mensen plannen een zonnige vakantie naar het zuiden na een te lange grijze winter en twee jaar binnen zitten. Ze willen weer geweldig zonnekloppen. Maar tegelijk zijn ze ook wel wat bang gemaakt vanwege het risico op huidkanker.
Het zonnige paasweekend heeft ons al doen dromen van een lange hete zomer. Sommigen hebben daarom hun vakantie al geboekt naar nog zonniger oorden, anderen vermoeden dat het hier heel het seizoen prachtig zal zijn en bereiden zich al voor op een hypervakantie. De gevaren zijn natuurlijk niet te onderschatten. Ook in eigen land kun je ernstig verbranden en ziek worden, zelfs met fatale afloop. De zon geeft leven, maar doodt ook. Hoe spring je daar nu veilig mee om?
Zon en zee zijn twee toverwoorden die iedereen haast doen dromen van een heerlijk luie vakantie, van genieten, van lekker eten en van mooi bruin gekleurd weer naar huis terugkeren. Dat is slechts één kant van de medaille want de helft keert rood of met een soort patchwork van rood, wit en bruine huid terug naar huis. Met andere woorden, de folders en de dromen zijn vaak aantrekkelijker dan de realiteit. Want weinigen nemen helaas hun voorzorgen om veilig uit vakantie terug te keren, op alle gebied. Ze nemen risico’s met de wagen, hebben geen kritiek meer op wat ze eten en drinken, rusten niet op tijd of rusten te veel en ze kijken er vooral niet naar hoelang ze eigenlijk wel in de zon mogen blijven dan goed is voor hun gezondheid.
Een zonnige vakantie of een zonnig terras of wandeling is voor iedereen aantrekkelijk, maar velen hebben er al hun gezondheid door verspeeld.
Wanneer is de zon gevaarlijk?
Hoe lang mag je eigenlijk wel in de zon? Wat moet je doen om er niet alleen wat mooier bruin uit tevoorschijn te komen, welke middelen moet je daarvoor gebruiken, hoe kan je weten hoelang jij eigenlijk wel in de zon mag en hoe kan je dat prachtige diepe zonnebruin nog een tijdlang bewaren.
Een beschermend product gebruiken, is beslist noodzakelijk en de trend is dat de beschermingsfactors van crèmes steeds hoger worden. Het UV-licht wordt steeds meer en beter gefilterd. Je hebt dus de mogelijkheid om veilig te zonnen. Wie niet verstandig is, zal vroeg of laat beslist de tol betalen.
Zon verstandig
Ondanks het feit dat huidspecialisten waarschuwen tegen de gevaren van onbezonnen zonnen, beschouwen velen het gebruik van zonneproducten nog als overbodig. Dat is het ook, op voorwaarde dat je niet langer dan tien minuten in de zon gaat zitten. Maar hoe zou dat kunnen en wie neemt daar nu vakantie voor?
Wel waar is het dat sterk gepigmenteerde types, de gelukkigen die van moeder natuur een getaande huid hebben meegekregen, minder last zullen ondervinden. Een vis verdrinkt ook niet in het water. Maar ook zij moeten zich insmeren, eventueel met een minder sterk product.
Sommigen zijn ook van mening dat wie vaak gaat zwemmen en zich afkoelt in het water, minder bescherming nodig heeft.
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat onder het water, in zee of in het zwembad, de stralen van de zon nog altijd doordringen. Bij een diepte van 50 cm, wordt de huid van een zwemmer nog altijd met 63 percent UV-B gebombardeerd, terwijl diezelfde huid daarbovenop nog eens 85 percent UV-A te verwerken krijgt.
Er was een tijd (tot onlangs nog) dat UV-A stralen via de zonnebank de hemel werden ingeprezen. Je werd zogenaamd bruin zonder nadelen en zonder verbranden. Maar intussen weten we dat ze vroegtijdige veroudering veroorzaken en zelfs huidkanker in de hand werken, want ze tasten de collageen- en de elastinevezels in de huid rechtstreeks aan. Wil je rimpels voorkomen, vermijd dan de zonnebank.
Omtrent de kwalijke gevolgen van deze UV-A-stralen (met een golflengte tussen de 320 en de 400 nanometer) bestaat in wetenschappelijke kringen helemaal geen discussie meer: ze zijn schadelijk.
De cosmetische industrie die zich bezighoudt met het fabriceren van zonneproducten heeft dat duidelijk begrepen en verbindt aan zijn producten niet enkel een bescherming tegen UV-B, maar ook UV-A. Zelfs aan heel wat producten die in grootwarenhuizen te vinden zijn is deze nieuwe filter toegevoegd. Men spreekt in dit verband van moderne BREEDBANDFILTERS.
Geen vroege veroudering
Het verouderingsproces van de huid is erfelijk bepaald. Als bijkomende factor is er het verouderingsproces veroorzaakt door de zon, waar we zelf een belangrijke vinger in de pap hebben. Licht- en zonveroudering zijn reële dingen.
Ondertussen weet ook iedereen dat de UV-B-stralen het bekende erytheem of zonnebrandweefsel veroorzaken. Dat betekent roodheid en jeuk, na een te langdurig zonnebad. De natuur zit echter zeer vernuftig in elkaar en heeft een eigen verdedigingsmechanisme. Als gevolg van de agressieve zonnestralen, de UV-B, wordt een bruiningsproces op gang gebracht: dat wil zeggen, in de huid wordt melanine gevormd, de bruine huidkleurstof.
De bruine kleur danken we in feite aan het ontstekingsmechanisme door UV-B. Die brengt de bruine kleuring op gang. Misschien weten slechts weinigen dat ook in zonnebanken een geringe dosis van deze bruine verkleurende stralen aanwezig is. Met andere woorden, ook zonnebanken zenden een lichte dosis UV-B uit, precies om de melanine in de huid wakker te roepen. Dat wil nog niet zeggen dat ze veilig zijn.
De proef op de som
Je kan tegenwoordig gemakkelijk zelf de proef op de som nemen. Bekijk aandachtig de tekst op de verpakking van moderne zonnebrandproducten. Zo zal je zien dat ze tegenwoordig allemaal breedbandfilters bevatten. Dat betekent dat ze zowel UV-A filteren als UV-B.
In tegenstelling tot wat de reclame van sommige zonnebanken en instituten wil laten geloven kan UV-A wel degelijk bij chronisch misbruik leiden tot onherstelbaar elasticiteitsverlies van de huid. Ook de normale pigmentatie kan er door in het gedrang komen. Men neemt tegenwoordig aan dat zelfs een geringe intensiteit van deze bestraling, zoals ze ook voorkomt in de zon, zelfs in de winter, op de lange duur op hals, handen en gezicht van iedereen, zelfs van wie geen instituut bezoekt, sporen nalaat. Bij de zonneklopper zullen deze negatieve invloeden nog veel duidelijker zichtbaar zijn.
Je mag ook niet vergeten dat het doel van dat alles is, een grote dosis melanine in de huid op te stapelen en een verdikte hoornlaag te bekomen. Een goed gebruinde huid, heeft een beschermingsfactor 10. Dat sluit evenwel niet uit dat men nog altijd verplicht is een zonnebrandproduct te blijven gebruiken.
Er mag niet uit het oog worden verloren dat het natuurlijk beschermingsmechanisme, n.l. een verdikte huid en voldoende pigment, zich slechts zeer langzaam vormen. De raad blijft dus: slechts met mondjesmaat beginnen zonnen en in het begin een hoge beschermingsfactor gebruiken. Bent u een donker mediterraan type, dan nog moet je starten met factor 10. Als je van tevoren nog niet intens in de zon hebt gezeten, dan moet je beginnen met 30 of zelfs 50. De eerste dag mag je niet langer dan een kwartiertje in de zon, ook niet langer als je een hoge beschermingsfactor gebruikt. Ook niet pal op de middag in de zon gaan zitten. Dan is de UV-intensiteit maximum.
Zo ga je te werk
Als je op een verstandige wijze wil zonnebaden, moet je de blote huid met een zonneproduct van goede kwaliteit insmeren liefst met de hoogste factor. Kinderen moeten zeker beschermd worden eventueel met een “écran total” oftewel een complete filter. Doe dat vooraleer je naar het strand gaat en niet meer op het strand zelf. Best van al smeer je je een half uur voor het zonnebad in, liefst op een goed gereinigde en parfumvrije huid. Gedurende dit half uur dringen de UV-filters goed in de huid in en vormen ze een werkzaam net in de bovenste huidlagen. Dat is de ideale bruiningsmethode.
Er bestaan tegenwoordig ook producten die het bruiningsproces cosmetisch kunnen activeren. Ze bevatten wetenschappelijk uitgeteste moleculen, zoals citropteen, een extract uit pompelmoes, die in een geconcentreerde dosis van 1 percent het vormen van melanine kunnen versnellen, zonder dat men de enorme nadelen van bergaptenen (o.a. uit bergamot) of andere psoralenen ondervindt.
Je mag uiteindelijk niet vergeten dat de graad van snelheid van bruinen en van de intensiteit van het bruinen afhangt van het natuurlijke gehalte melanine in je huid. Daar kan je niets aan veranderen. Je kan er alleen rekening mee houden om verbranden te voorkomen.
Daarom: start kalmpjes aan met een zeer hoge beschermingsfactor. Op die manier kom je mooi bruin en niet verbrand van je hopelijk zonnige vakantie terug thuis. Tenslotte: de zon kan nu al aardig branden, want de stralen beginnen rechter in te komen. Dus: ook in de tuin, op je terras, tijdens de wandeling of als je buiten werkt, kun je verbranden. Hou het veilig.