Het blijft een eeuwige controverse. Als je foto’s bekijkt dan zijn volslanke, zelfs zwaarlijvige mensen altijd goedgemutst, zien er vrolijk uit, lachen, hebben levenslust en dus… zijn ze gezonder en leven langer. Terwijl magere, slanke, slungels die op dieet staan, zichzelf voortdurend in een vastenkuur wringen en op de weegschaal gaan staan, synoniem zijn voor ellendige kniezers, de eeuwige negatieve denkers, de mensen voor wie het leven enkel maar lijden is, de maaglijders, de zenuwlijders, de leverlijders, de slanklijners enzoverder enzovoort. Maar is deze karikatuur ook de werkelijkheid?
We eten te veel, veel meer dan goed is voor ons lichaam. Met de hoeveelheid calorieën die sommigen innemen zou je gemakkelijk 300 kilo kunnen wegen, mocht het lichaam dat zelf niet in balans houden. Dikke mensen zijn over het algemeen gezonder dan magere mensen die veel eten. Maar magere mensen die weinig eten, zijn dan weer gezonder dan dikke. Het ligt aan de conditie.
Want het is bekend dat in statistieken gemakkelijk geschermd wordt met cijfers over gezonde dikkertjes. Hieruit moet blijken dat dikke mensen statistisch gezien langer leven dan magere.
De conditie telt
Aan de universiteit van Houston werden ongeveer 22000 mannen onderzocht. Hieruit bleek dat de conditie van het grootste belang was. Wie een goede conditie had, bleek een tweemaal hogere levenskans te hebben dan diegenen die een slechte conditie hadden. Magere mannen met een slechte conditie bleken een hogere kans op overlijden te hebben dan de dikkertjes met een slechte conditie.
Het is dus de conditie die telt en niet zozeer het aantal kilo’s. Wel is het zo dat zwaarlijvige mensen vaak een slechte conditie hebben omdat ze weinig bewegen, meer genoegen scheppen aan tafel dan op wandeltochten en vooral te maken hebben met een sedentair leven en bovendien dubbel genieten van “het goede leven”. Een soort definitie van Bourgondiërs dus en dat betekent niet de volkeren van destijds.
Mager is toch nog beter
Maar als de studie wat uitgebreider werd, zag men dat magere mannen met een goede conditie een veel lager sterftecijfer lieten zien, dan dikke mensen met een goede conditie. Uiteindelijk bleek zelfs dat fitte magere mannen een driemaal lager sterftecijfer hadden dan niet-fitte magere mannen. Er is dus magerte en magerte en vetzucht en vetzucht… een gewichtsdaling op zich heeft dus helemaal geen invloed op het cardiovasculaire risico.
Ook voor kanker werden geen significante verschillen bemerkt. Wel stelde men vast dat de sterfte door suikerziekte met bijna de helft naar beneden ging als men sterk in gewicht afnam.
Daarentegen merkte men zelfs dat vrouwen die een drastische vermageringskuur volgden een sterk verhoogde kans op overlijden door hart- en vaatziekten vertoonden. Mogelijks was dit te wijten aan het feit dat de vetten uiteindelijk in de bloedbaan terecht kwamen en voor een prop of trombus zorgden.
De balans
Eigenlijk komt het neer op wat Roy en Lisa Walford hun high / lowdiet noemden: weinig calorieën, maar goede gezonde en evenwichtige voeding met veel vitamines.
Weinig of veel eten: het lichaam maakt op een bepaald ogenblik toch een balans op en brengt zichzelf in evenwicht. Zelfs al blijven mensen zich volproppen, zegt Roy Walford, ze gaan nooit 300 kilo wegen, er komt een begrenzing. Maar dat is ook het geval bij een laagcalorisch dieet. Als iemand echt meer eet, dan is de verdikking begrensd, maar als iemand weinig begint te eten kan het heel lang duren vooraleer het gewicht eraf is. Het basisgewicht wordt bepaald door de energiebalans. Als je daar 20 percent onder blijft dan leef je langst, maar op voorwaarde dat je voldoende vitamines en mineralen naar binnen krijgt.
Vermagering: veel minder suikerziekte
Als je minder calorieën gaat gebruiken is het wel van belang dat men niet ondervoed geraakt. Er moet vooral worden op gelet dat volgens de bevindingen van Linus Pauling, de Nobelprijswinnaar die zelf 95 jaar werd, voldoende vitamines, mineralen en oligo-elementen aanwezig zijn. Hij noemde deze geneeskunde de orthomoleculaire geneeskunde.
Hij ging er van uit dat tegen de aanwezigheid van vrije radicalen in het lichaam die er worden ingebracht door een verkeerde levenswijze (roken, alcohol en suiker zijn het allerslechtste) en voeding, er voldoende antioxidanten moesten aangevoerd worden. Vitamine C was hierbij een van de belangrijkste. Hij slikte zelf 20 gram vitamine C per dag en voelde zich tot op hoge leeftijd in prima conditie. Anderen zijn van mening dat dit de kans op hartziekten aanzienlijk verhoogt. De discussie is nog niet afgerond.
Blijft de vraag hoeveel minder voedsel je eigenlijk moet nemen. In principe wordt ervanuit gegaan dat een 2000 calorie dieet en voor sommigen een 1800 calorie dieet voldoende is, op voorwaarde dat er voldoende vitamines zijn. Maar uit proeven is gebleken dat als je 10 percent minder eet dan de normale porties, er ook al een aanzienlijke verbetering van de levensvooruitzichten zijn, alweer mits voldoende vitamines en mineralen. Hoe dit werkt?
Antioxidanten voorzien
Men gaat er van uit dat calorierestrictie, een geleerd woord voor minder eten, het herstel van het DNA bevordert. Het vermindert in elk geval oxidatieve schade. Het verhoogt alleszins ook het antioxidanten verdedigingssysteem van het lichaam. Het stelt ook de vermindering van het immuunsysteem door veroudering uit en vermindert het bloedsuikergehalte tot een gezond niveau.
De cholesterol wordt met niet minder dan 35 percent verminderd en het insulinegehalte met 20 percent of zelfs meer.
Volgens Dr. Richard Weindruch ontstaat door een vermindering van calorieën een soort metabole efficiency, waardoor het lichaam op minder brandstof veel zuiniger, maar ook veel beter gaat functioneren, met veel minder kans op sleet. Je zou in dat opzicht een calorierestrictie kunnen vergelijken met een soort permanente maar geleide winterslaap van het organisme: het verslijt minder, omdat er minder endogene oxidanten vrijkomen door het metabolisme.
In elk geval is er ook een daling in lichaamstemperatuur zelfs met 1 à 2 graden en dat zie je ook bij dieren in winterslaap.
Minder insuline
Wetenschapslui van de Harvard Medical School ontdekten dat het daf-2 een belangrijke rol speelt in het insuline-glucose metabolisme. Uit onderzoek bleek dat glucose en insuline in de bloedbaan bij een verminderd caloriedieet, veel lager zijn dan normaal. Tegelijk wordt de levensverwachting aanzienlijk verhoogd althans bij proefdieren.
Over afzienbare tijd zal de proef met de apen aan de universiteit van Wisconsin in Maryland, aan het instituut voor onderzoek op de leeftijd, zijn afgerond.
Maar het heeft er voorlopig toch al de schijn van dat caloriebeperking een vermindering van de oxidanten, een vermindering van vrije radicalen, een vermindering van insuline en suikers in het bloed tot gevolg hebben en dat het zich laat voorzien dat de leeftijd bij mensen eveneens kan opgedreven worden tot naar schatting en wie weet 140 jaar. Dokter Lecompte kon er maar van dromen.
Er zijn nu al 105-jarigen bekend in de States die nog hun eigen bedrijf runnen. Hoop voor de toekomst dus!