Het is niet de prettigste tijd van de eeuw, maar met een beetje fantasie en vooral veel voorzichtigheid slaan we er ons wel doorheen. Hoe? Wel, een beetje fantasie over lekker eten. Maar is het dan wel gezond eten? En ga je niet onherkenbaar verdikken? Of net andersom: te fel vermageren omdat het niet zo leuk is in deze periode om lekker uit eten te gaan? Of omdat je deze periode wil aangrijpen om eens uitzonderlijk slank te worden, of een nieuw dieet uit te proberen?
Maar met een beetje creativiteit en een paar goede recepten en vooral gezonde ingrediënten kun je al een heel eind ver komen.
Dat mensen gezond willen eten is niet nieuw, maar jammer dat er zoveel gesjoemeld wordt met voedsel. Je weet niet wat er allemaal aan toegevoegd wordt, behandeld wordt, op smaak afgestemd wordt. Het is in veel gevallen eigenlijk geen voedsel meer, maar eerder lekkere fantasiekost die zijn oorspronkelijke waarde verloren heeft. Al vanaf jongs af wordt het er nochtans ingeprent: gezond eten is belangrijk. Gezondheidsadviezen vertellen ons dat we dagelijks twee porties groenten en twee stuks fruit moeten eten en iedereen weet dat je in een gezond eetpatroon moet oppassen voor een overdaad aan bepaalde vetten, alcohol en suiker. Bij de term verslaving denk je dan ook niet snel aan té gezond eten. Toch is er een ook nieuwe ontwikkeling in onze maatschappij: orthorexia nervosa, een eetstoornis waarbij gezond eten de grootste vijand aan het worden is.
De theorie van gezond eten, mag niet belangrijker worden dan gezond voedsel zelf, anders kan het je gezondheid aantasten.
De vraag moet dan worden gesteld: krijgen we wel in voldoende mate, de belangrijke voedende stoffen binnen? Zo is het bekend dat kinderen die “vegan” worden opgevoed vaak een tekort aan vitamine B 12 hebben en ook aan essentiële eiwitten. Ouders en opvoeders moeten erop toezien dat de theorie niet belangrijker wordt dan de gezondheid.
De term orthorexia nervosa werd gelanceerd door de Amerikaanse gezondheidsexpert Steven Bratman. In zijn boek Healthfood Junkies beargumenteert hij dat zowel anorexia en boulimia als orthorexia, aandoeningen zijn die voedsel een overdreven plaats in het leven geven. Hij definieert orthorexia als „een pathologische fixatie op gezond eten”. Zelf was Bratman ooit overtuigd macrobioot. Nu waarschuwt hij voor téveel bezig zijn met de eigen gezondheid. Hoewel het geen officiële medische diagnose is, heeft dr. Bratman een heet hangijzer aangeboord. Niemand wil immers horen dat gezond ook té gezond kan zijn, maar vooral dat principes soms erger kunnen zijn dan het standpunt dat ze willen bestrijden. Een eitje eten als diefstal van de eigendom van de kip beschouwen, is dat wel gegrond?
Om ter slankst
Iedereen kent echter wel iemand die obsessief met eten bezig is. In een wereld waar „slank, slanker, slankst” nog steeds het ideaal is, zijn diëten immers orde van de dag. Je voelt je beter wanneer de weegschaal net een kilootje minder aangeeft, je je weer in een favoriete spijkerbroek kunt wurmen en naar je silhouet in de spiegel kunt kijken zonder stiekem de buik in te houden. Er is niets mis met een verantwoord eetpatroon. Ook een lijnpoging, zo nu en dan, is niet verkeerd. Anders wordt het wanneer bepaalde dieetgewoonten je het gevoel geven dat je lichaam en geest kunt controleren, wanneer je jezelf al het lekkers ontzegt en de zoektocht naar gezond eten een groot deel van de dag in beslag neemt, wanneer je een té grote hoeveelheid tijd en energie steekt in het plannen van maaltijden en in het nadenken hoe je voedsel kan weerstaan, kan er met recht gesproken worden van een eetstoornis.
Alleen het beste
In tegenstelling tot eetstoornissen als boulimia of anorexia, heeft iemand die aan orthorexia lijdt over het algemeen geen negatief zelfbeeld. Sterker nog: vaak voelt de patiënt zich juist superieur. Andere mensen proppen immers maar van alles naar binnen, terwijl zij (of hij) alleen het beste van het beste nuttigt.
Het gaat bij orthorexia nervosa dan ook niet zozeer om de hoeveelheid eten, maar om de kwaliteit ervan. Aan de kwaliteit van het eten wordt de kwaliteit van het leven afgemeten. En het verraderlijke van deze aandoening is dat ze langzaam begint. Vaak worden eerst vlees, vis, graan en zuivel uit het dieet geweerd. Daarna wordt er alleen nog maar veganistisch of macrobiotisch voedsel genuttigd. Op den duur wordt er ook geen gekookt voedsel meer gegeten. Rauwe groenten en fruit is uiteindelijk het enige dat nog gegeten wordt. En afgezien van het feit dat deze keuze duidelijk niet de meest gezonde is, haalt het ook alle plezier uit het leven. Je bent immers de hele dag met verantwoorde voeding bezig. Het grote nadeel is echter dat deze mensen er heilig van overtuigd zijn dat ze met deze voedingswijze honderd jaar worden, nooit meer ziek zullen zijn en daardoor meester worden van hun geest en lichaam, terwijl ze eigenlijk regelrecht naar ziekte en vroegtijdige dood voeren. “Te gezond “willen eten, kan levensgevaarlijk zijn!
Oplossing?
Wat is dan de oplossing? Het gezond verstand dat onze voorouders eeuwen in leven heeft gehouden waardoor ze het leven konden doorgeven, gekoppeld aan de wetenschap dat we hygiënisch moeten zijn en gevarieerd moeten eten met stoffen die het lichaam nodig heeft. Dat is duidelijk: groenten en vruchten, maar ook volle granen, eiwitten bij voorkeur van vette vis en eieren, gefermenteerde zuivel, peulvruchten en vooral ook gezonde dranken: geen alcohol, maar water, thee, koffie. En natuurlijk geen geraffineerde producten. Daarbij voldoende bewegen, goed slapen en een gezonde mentaliteit ontwikkelen met vrede des harten. Op die manier kun je inderdaad honderd jaar worden.