De lente is binnen handbereik, maar toch merken we er niet te veel van, want het weer is aan het kwakkelen. Toch is de hoop op betere, zonniger en vooral ook warmere dagen daarmee nog niet de kop ingedrukt. De paar mooie dagen die we al hebben gehad, hebben heel wat mensen al laten dromen van dorstige, zonnige, hete, zonovergoten vakantiebestemmingen, hoewel dat met het oog op het besmettingsgevaar met corona toch ook wat moet getemperd worden. Toch herleven we als we de zon zien, we hebben het liever te warm dan te koud en we hebben ook meer ontspanningsmogelijkheden in de natuur als het mooi weer is. Het buitenleven heeft zoveel charmes, dat we haast vergeten zijn dat we ons ook binnenshuis kunnen amuseren. Ondanks alles trachten we dus naar het goede weer, dromen we van warme zweetdruppels op de huid en koele verfrissende drankjes. Ondanks het feit dat het prettig is een lekker drankje te drinken, lijden veel mensen aan dehydratatie: ze hebben te weinig vocht in de cellen. Een zomer zoals vorig jaar verplicht je eigenlijk, om het kwartier een glas water te drinken, vooral als je bovendien wat lichamelijke activiteit hebt en beweegt bij hoge temperaturen. Veel ziekten of ongemakken hangen trouwens samen met gebrek aan vocht in de weefsels. Frisdranken en alcohol komen als dorstlessers niet in aanmerking. Water is eigenlijk de beste dorstlesser en verschaft het lichaam de nodige hoeveelheid vocht.
Water is eigenlijk de beste dorstlesser en als het gezond water is, is dit ook de beste drank. We moeten leren om meer vochthoudend voedsel te gebruiken: dus meer fruit en groenten eten. Het lichaam veroudert sneller als er niet voldoende vocht in de weefsels wordt vastgehouden.
Vocht
Een volwassen persoon die in de warme buitenlucht vertoeft bij een zomer zoals vorig jaar en hopelijk ook dit jaar… verliest één tot twee liter vocht per uur. Dit heeft tot gevolg dat als het verlies niet wordt gecompenseerd, het lichaam op een spaarprogramma overschakelt. De nieren scheiden minder vocht uit, de viscositeit van het bloed verandert, de bloeddruk stijgt, de concentratie vermindert, de tonus neemt af, zodat de persoon in kwestie zich luier gedraagt. Hij mist punch, zijn spieren beginnen pijn te doen, hij begint zich slaperiger te voelen en dat is maar goed ook, want daardoor beschermt het lichaam zichzelf, zodat de patiënt zich rustig gaat gedragen en daardoor onbewust niet nog meer vocht gaat verliezen. In erge gevallen, zoals bijvoorbeeld bij een tocht door de woestijn en acuut watergebrek, of een intensieve sportactiviteit waarbij het vocht niet op tijd wordt aangevuld, kan het tot een hitteslag, een hartaanval of zelfs tot de dood leiden, omdat het lichaam de temperatuurbeheersing verliest, door vochtgebrek. Het lichaam koelt zichzelf af door te zweten. Bij gebrek aan vocht kan deze leven beschermende procedure niet meer worden toegepast.
Hoeveel moet men drinken?
Als men bij een warme temperatuur lichamelijke inspanningen moet leveren, moet je het verlies aan lichaamsvocht altijd compenseren. Dorst is een slechte raadgever, want vrouwen hebben nooit dorst en mannen altijd. Bovendien komt dorst steeds te laat. Onderzoek toont aan dat het dorstgevoel pas een kwartier na het manifest tekort aan vloeistof in het lichaam optreedt. Tests hebben uitgewezen dat mensen die niet gewoon zijn lichamelijke inspanningen te leveren en bij warm weer in de tuin werken, gemakkelijk vier liter lichaamsvocht op een paar uur tijd verliezen. Dit verschijnsel op zich is natuurlijk gezond, want het betekent dat het lichaam zijn eigen verdediging tegen de hitte opbouwt. Je moet dus geregeld water drinken om het vochtverlies te compenseren. Eigenlijk moet je de dorst voor zijn. Prof Keven Kregel van de universiteit van Iowa, heeft onderzoek gedaan naar het drinkgedrag van mensen. Hun natuurlijk instinct is dermate verloren gegaan, zegt hij, dat het dorstgevoel geen exacte indicatie meer geeft voor de drinkreflex. Als dorst optreedt, zegt hij, is er al lang een tekort aan vloeistof in de cellen. Wie een zittend kantoorbaantje heeft, licht huishoudelijk werk verricht, geen te grote fysieke inspanningen moet leveren en in niet te warme omstandigheden vertoeft, moet rekening houden met een normaal vochtverlies van één tot anderhalve liter per dag. Dit moet weer aangevuld worden. Dus moet je ongeveer anderhalve tot twee liter water per dag drinken, in normale omstandigheden.
Wat is goede drank?
Lichtjes gekoeld water is eigenlijk de ideale dorstlesser. Tot deze conclusie kwam prof. Kregel.
Fris water wordt door het lichaam het snelst opgenomen en is eigenlijk het lekkerst en het prettigst om drinken. Water is de drank die het snelst door het organisme wordt opgenomen. Vanwege het ontbreken van begeleidende stoffen – tenminste als je gezond water hebt – is de passage door de maag heel snel. De absorptie in de darmen is ogenblikkelijk. Frisdranken zoals cola, limonades, vruchtensappen zijn niet ideaal omdat ze te calorierijk zijn en langer in de maag vertoeven om te worden verteerd. Mensen kunnen de warmte beter verdragen als ze een half uurtje voor ze naar buiten gaan een halve liter fris water drinken.
Als het buiten warmer wordt dan achtentwintig graden is dit een must. Wie gaat sporten of een serieuze fysieke inspanning gaat leveren, zal beter presteren als eerst een paar glazen fris water wordt gedronken.
En de drankjes met elektrolyten, de zogenaamde sportdrankjes? Uit onderzoek is gebleken dat ze eigenlijk weinig effect hebben. Wie gezond eet, heeft trouwens geen gebrek aan zouten die door het lichaam kunnen worden aangesproken. In het ergste geval kan een stuk fruit of wat rauwe groente dit gemis meteen compenseren. Pas in acute gevallen waarbij heel veel waterverlies voor een ontregeling van de lichaamsfuncties heeft gezorgd, kan licht gezouten suikerwater nuttig zijn. Water is de beste dorstlesser, vooral als je gezond water hebt. Kraantjeswater is het goedkoopst, maar door allerlei vervuilende stoffen die moeten geneutraliseerd worden door chloor en soms andere stoffen, kan het bezwaarlijk als een ideale gezonde drank worden beschouwd. Mineraalarm tafelwater is daarom te verkiezen. Gefilterd leidingwater en putwater kan best worden onderzocht in een labo en eventueel kan dat na filtering (bijvoorbeeld door omgekeerde osmose) ook als een goede drank worden beschouwd.
Koffie, thee en alcohol kunnen niet als dorstlesser doorgaan, omdat ze ontwaterend werken. Na het drinken van koffie verlies je eigenlijk nog meer vocht. IJsthee is daarom ook niet geschikt, bovendien is het een calorierijke drank.
Opgepast met kinderen en bejaarden
Kinderen en bejaarden staan medisch gezien altijd in een zwakkere positie. Maar met betrekking tot de waterhuishouding in het lichaam is bij kinderen het zweetmechanisme nog niet volledig ontwikkeld. Oudere patiënten hebben dan weer te kampen met een veranderd functioneren van de nieren, terwijl het dorstmechanisme een vervalst beeld geeft van de werkelijkheid. Door de veranderde nierwerking wordt minder gauw vocht in de weefsels vastgehouden. Vandaar trouwens ook dat de huid bij ouderen sneller gaat rimpelen. Ouderen en kinderen moeten sowieso extreme temperaturen vermijden. Het is levensgevaarlijk een baby in een gesloten warme auto achter te laten in het warme seizoen. Menige baby heeft dat al met de dood moeten bekopen. Kinderen moeten trouwens geregeld te drinken krijgen. Ouders moeten nooit weigeren wanneer een kind om drinken vraagt. Vooral als ze buiten spelen, ravotten en veel bewegen, hebben ze een erg groot vochtverlies te compenseren. Geef hen echter water of fel verdund fruitsap te drinken, geen zoete frisdranken, geen cola’s, geen koffie. Eigenlijk moet men beginnen anders te eten en vooral in de zomer meer waterhoudende voeding gebruiken. Dat betekent meer vruchten, meer groenten en spijzen zoals soep. Het kan misschien contradictorisch klinken, maar het is een goed gebruik om meer soep te eten. Verse groentesoep brengt natuurlijke mineralen aan, heeft weinig calorieën, heeft een groot vochtgehalte en lest ook de dorst. Bovendien is soep een van de lekkerste dranken en spijzen ter wereld. In elk geval zal bij mensen die voldoende drinken de gezondheid verbeteren. Niet enkel tijdens de warme zomerdagen moet voldoende worden gedronken, ook in de lente, tijdens de herfst en de winter. Want onze moderne woningen en werkruimten zijn vaak te veel verwarmd, maar bovendien is de luchtvochtigheid er ontoereikend. Vandaar ook meer kans op allerlei ziekten van de ademhalingswegen. Voldoende drinken, zal veel ellende voorkomen, je jonger houden en je vooral gezonder maken.