Er zal in ons land nog een heel lange weg moeten worden afgelegd eer artsen hun voorschriftgedrag veranderen, zowel wat betreft een alternatief middel, dan wel een klassiek medicijn. Er is natuurlijk kennis en bekwaamheid voor nodig. Welke arts weet nog dat tijm een slijmoplosser is bij aandoeningen van de luchtwegen, terwijl acetylcysteïne, een aminozuur perfect werkt, of dat honing ideaal is om de hoest te stillen vanwege de enzymen.
Welke arts zal je honing voorschrijven, tenzij hij je die raad geeft ter gelegenheid van een persoonlijke consultatie in zijn praktijk.
Er zal inderdaad nog een heel lange weg moeten worden afgelegd, ondanks het feit dat prof. de Maeseneer een tijd geleden de huisartsen had opgeroepen om hun voorschriftgedrag te veranderen en voortaan het werkzame bestanddeel op het papiertje te schrijven in de plaats van het merkartikel. We zijn inderdaad nog een eind verwijderd van het feit dat de arts op het voorschriftpapiertje “Echinacea purpurea of thymus officinale” zal schrijven, laat staan dat hij het werkzame bestanddeel van een klassiek middel in de plaats van een merknaam zal schrijven. Daarvoor moet de arts eerst overtuigd zijn van het feit dat een generisch medicijn even goed werkt. Hij moet daarvoor niet meer het merkartikel op het voorschriftbriefje schrijven, maar wel de molecule, de werkzame stof. Een eenvoudig voorbeeld: hij schrijft niet meer aspirine, maar wel acetylsalicylzuur. Uiteindelijk krijg je hetzelfde product, maar het eerste is een merkartikel, terwijl het tweede goedkoper is, maar dezelfde activiteit heeft. Wie gaat de arts nu inspireren opdat hij een goedkoper, maar toch evenwaardig medicament aan zijn patiënt gaat voorschrijven?
Al te vaak denken we dat gezondheid uit een potje komt. De levenswijze is van het grootste belang. Wie nadenkt over zijn gezondheid, zijn voeding, zijn manier van werken en leven zal beseffen dat gezondheid veel meer betekent dan enkel het afwezig zijn van ziekte.
Dezelfde winst voor de apotheker
Wel een mooie theorie, maar als arts zal hij voorlopig zo goed als alleen staan. De apothekers hebben met zijn standpunt evenwel helemaal geen probleem want die hebben al lang een prijsafspraak gemaakt met het ministerie van Volksgezondheid, waardoor de winst op de beide producten gelijk blijft. Normaal heeft een apotheker 30 percent winst op een product en dus zou het goedkoopste artikel ook minder winst opleveren, maar door de afspraak is het winstbedrag op het generisch product identiek aan dit op het merkartikel. Geen percenten, maar centen! Als een dokter een generisch medicijn voorschrijft, levert de apotheker dat met evenveel plezier af. En als een patiënt de apotheker om raad vraagt, zal hij de juiste uitleg krijgen: er is geen enkele reden om een winstvoorkeur toe te passen”
Toch gebeurt het zeer weinig.
In vergelijking met de ons omringende landen is België een kampioen in traagheid. Voor bepaalde klassen van geneesmiddelen wordt in Duitsland al 60 percent van de middelen, generisch voorgeschreven. Ook de Verenigde Staten, Frankrijk, Engeland en Nederland kent een sterk voorschriftgedrag met “witte producten”. Bij ons komt dat moeizaam van de grond. Toch is het in het belang van de patiënt, en van het RIZIV.”
Toch gaat het om een evenwaardig middel.
Het middel Clamoxyl is een merkartikel, een antibioticum van de firma Smithkline & Beecham. De werkzame stof daarin is amoxyllinum. Daarnaast bestaat het generische product onder de naam Amoxicilline EG en gemaakt is bij Eurogenerics, het grootste bedrijf in België dat „witte” producten maakt en opgericht werd met geld van de mutualiteiten. Het gaat hier eigenlijk om exact hetzelfde product, hoewel het eerste in een pilletje werd gestampt en het tweede in een capsule werd gegoten. Het enige verschil is eigenlijk de prijs: de patiënt moet minder betalen en ook de staat betaalt ook minder terug.
Waarom is er dan zoveel discussie? Voor de apotheker is er helemaal geen reden tot discussie, want het gaat om krek hetzelfde middel. Maar sommige artsen en hun syndicaten beweren dat de biologische beschikbaarheid verschilt al naargelang het een pilletje, dan wel een capsule betreft. Ze stellen in vraag of de bijgevoegde stoffen in de capsules, wel neutraal zijn en de werkzaamheid niet beïnvloeden.
Dat is flauwekul. De enige echte reden ligt in het feit dat een categorie van dokters haar soevereiniteit wil bewaren en de apothekers geen inmenging in het voorschriftgedrag gunnen. Financieel hebben de dokters er rechtstreeks helemaal geen belang bij, maar het gaat om het machtsprincipe. De dokters zijn machtig goed georganiseerd en de politiek voelt zich niet opgewassen tegen de syndicaten of wil dat niet…
Het is geen kwestie van kennis
Weten de dokters misschien meer dan de apothekers? Verdedigen ze niet onrechtstreeks het belang van de patiënt?
Een prof farmacologie: “Verre van! De apothekers hebben alle garanties willen afdwingen voor de patiënt. Vooraleer een generisch geneesmiddel kon worden toegelaten in de apotheek, werd eerst een compleet dossier bij het RIZIV geëist. Op het ogenblik dat het ministerie van Volksgezondheid een middel aanvaardt, is het ook veilig en voldoende onderzocht. Voor parafarmaceutische producten geldt het APB-zegel als waarborg. Zij vergelijken de samenstelling met de informatie op het pakket: het moet correct en veilig zijn.”
Eigenlijk heb je er dus alle belang bij een middel in de apotheek aan te schaffen. Middelen die in de apotheek aangeboden worden hebben een APB-garantie. De werkzaamheid is veilig. De vraag is evenwel of artsen voldoende opgeleid zijn om telkens de moederstof voor te schrijven.
Artsen staan erg onder druk. Ze worden geregeld bezocht door medische vertegenwoordigers. Als je een radio of tv cadeau krijgt, of een reisje naar de Balearen of Tenerife, dan schaadt je de patiënt niet door hem het oorspronkelijke middel voor te schrijven. Maar de firma die generische middelen maakt, kent ook wel de kracht van de medisch vertegenwoordiger.
Artsen weten toch ook hoe een middel werkt? Zeker, maar de benaming die ze aanleerden was vooral de merknaam, de fantasienaam dus en niet de werkzame stof. Bij de apotheker lag dat anders, want zijn opleiding is meer scheikundig gericht. Bij de artsenopleiding is er ook een tendens tot verandering merkbaar.
Research moet interessant blijven
Als een farmaceutisch bedrijf een molecule samenstelt of ontdekt, voldoende bewijsmateriaal heeft over de werkzaamheid en de veiligheid, kan een patent aangevraagd worden. Dat geldt voor twintig jaar. In die periode moet het bedrijf de kosten voor zijn research terugverdienen en ook winst maken om nadien aan nieuwe research te beginnen. Het probleem is nu wel dat er de laatste decennia eigenlijk geen nieuwe, grote vindingen zijn gedaan op farmaceutisch vlak. De toekomst van de research zal trouwens in de richting van planten en nieuwe actieve, thans nog onbekende, stoffen moeten gaan.
Ze zeggen dat de wetenschap niet stil staat, maar ze staat wel stil, want de nieuwe producten die op de markt verschijnen zijn gewoon verbeteringen van bestaande oude moleculen. Die verbeteringen slaan gewoonlijk op een betere absorptie en een grotere werkzaamheid. Als ze zouden willen dan kunnen ze van meer dan 80 percent van alle medicijnen thans een generisch product maken. Dat gebeurt niet omdat ze niet goed zouden zijn, wel omdat ze geen succes hebben. In de Verenigde Staten is dat al een courant gebruik: een firma die zichzelf beconcurreert via een generisch product.
Er zal natuurlijk wel een en ander moeten veranderen aan het voorschriftgedrag van de artsen en ook de patiënt moet bewust worden gemaakt dat hij voor minder geld hetzelfde product kan krijgen.”
Tien tips voor verantwoord geneesmiddelengebruik
- Een geneesmiddel is geen banaal product. Speel niet zelf voor dokter en verander niets aan de voorgeschreven hoeveelheid. Gebruik geen pijnstillers langer dan 4 dagen zonder advies van de arts.
- Vraag uitleg aan de apotheker hoe een middel moet worden gebruikt.
- Een dialoog met arts en apotheker is de beste garantie voor een goede gezondheid.
- We nemen te snel medicijnen. We gunnen ons geen tijd meer om te genezen. Vaak is rust het beste medicijn.
- Bewaar geneesmiddelen buiten het bereik van kinderen en ook nooit in een te vochtige of te warme plaats.
- Soms kunnen alternatieve middelen perfect uitkomst bieden, maar wees voorzichtig en kritisch.
- Soms vormt het combineren van middelen een gevaarlijke cocktail.
- Geneesmiddelen zijn geen snoepjes. Koop geen medicijnen met een fruitsmaakje.
- Geef nooit geneesmiddelen die aan jou zijn voorgeschreven aan iemand anders.
- Controleer jaarlijks de vervaldatum van de medicijnen in je apotheekkastje.