Het was een oud gezegde bij de boeren: als je heermoes oftewel paardenstaart helemaal kunt uitrukken of verwijderen, met wortel en al, dan ben je schatrijk, want onderaan de wortel zit altijd een bolletje goud. Dat wijst erop hoe hardnekkig de plant woekert, want ze is bijna niet te verwijderen, tenzij met schadelijke scheikundige middelen en dat moeten we met hand en tand afraden. Heermoes komt dan ook in heel wat tuinen en in de woeste natuur voor. Het heeft uiteraard te maken met de soort grond en het heeft een voorliefde voor een arme en zure bodem. Het enige wat je zou kunnen doen is de bodem verbeteren, of bodembedekkers zoals houtschilfers aanbrengen, want het uiteinde van de wortel zit wel tot een meter diep. En zo gezwind kan niemand de bodem ingaan met spade of hark.
De plant groeit niet enkel in privétuinen, maar ook in graskanten langs de weg en aan de bosranden.
Je kunt paardenstaart tot de varenachtigen rekenen, want de voortplanting gebeurt via sporen. De “bladeren” zien eruit zoals een naaldachtige en kunnen, als je ze laat doen, ook tot een meter hoog worden. Het is een kiezelrijke plant (Silicium) en daardoor werd ze tot voor kort courant gebruikt in de geneeskunde en nu nog in de natuurgeneeskundige praktijk. De etherische olie heeft namelijk een antibacteriële werking waardoor ze dubbel interessant blijft.
Maar, als het niet hindert, waarom zou je het dan verdelgen, want het heeft prima medicinale eigenschappen die zeker in ons klimaat van nut kunnen zijn, namelijk bij aandoeningen van de luchtwegen, de nieren en bij reumatische problemen.
Heermoes groeit zowat overal. Dat is prima want het is een plant met prima geneeskrachtige eigenschappen.
Geen onkruid, maar geneeskruid
Door velen wordt heermoes of paardenstaart als onkruid beschouwd en wie graag een mooi tuintje heeft zonder „onkruid” sakkert er voortdurend op, want het is een sterk en hardnekkig plantje, dat nochtans veel nuttige eigenschappen heeft voor de gezondheid van de nieren, de blaas, de longen, de lever en het hart. Als het van nature in je tuin verschijnt, kan je er dan ook dankbaar en gratis gebruik van maken.
In de volksmond heeft heermoes verschillende namen: kattenstaart, akkerpeerdesteert, schaafstro, St.-pietershout, ringebok, heringmoes, rattesteert, vossestaart, herba equiseti. De officiële naam is Equisitum Arvense.
Mineralen
Heermoes was een van de lievelingskruiden van de beroemde natuurarts Dr. Kneipp. Vanwege zijn rijkdom aan mineralen vond het een veelzijdige toepassing in de volksgeneeskunde: goed voor de longen, blaas en nieren en vooral ook bloedreinigend en goed voor het hart.
In heermoes zijn talrijke mineralen in bruikbare hoeveelheden aanwezig.
Silicium: hoogste concentratie in de lente; 2,1 tot 2,9% van de droge plant. Ongeveer 5 tot 8% kiezelzuur (deels wateroplosbaar). Mangaan. Saponosiden: 5% equisetonine. Flavonoïden (flavoglycosiden). Isoquercitine. Galuteoline (luteoline-5-glycoside). Equisetine (kamferol-7-diglucoside). Sporen van alkaloïden zoals sporen van nicotine, 3-rethoxypyridine, palustrine.
De etherische olie is gunstig tegen: streptococcus haemolyticus, staphylococcus aureus en mycobacteriën.
Medische toepassingen
Nierfunctie: Aan de flavonglycosiden dankt de plant haar diuretische werking. Het nuttig gebruik bij nefrolithiasis en chronische nefritis (nierstenen en nierontsteking).
Broncho-pulmonaire aandoeningen: Vroeger werd de plant gebruikt bij longtuberculose. Equisetum heeft door de resistentie verhogende eigenschappen ter hoogte van het bindweefsel zijn nut. Als bijkomende behandeling kan men het nog steeds bij tuberculose aanwenden.
Genitaal stelsel: Heermoes is nuttig bij bekkencongestie.
Anti-inflammatoir: Het gebruik van heermoes bij articulaire aandoeningen is bekend. Men gebruikt het bij trauma’s, fracturen, tendinitis, reuma, jicht en bij oudere personen met broos beenderstelsel. Het wordt tegenwoordig aanbevolen samen met Curcuma.
Cardiovasculair stelsel: Recente studies met betrekking tot de rol van silicium in het menselijke organisme hebben aangetoond dat silicium het verouderingsproces van de elastische vezels van de aortaweefsels kan afremmen, alsook het risico voor atheromatose kan verminderen bij personen met een hoog cholesterolgehalte of met sympaticotonische predominantie.
Voeding: Door de mineralen is heermoes een geschikt onderhoudstherapeuticum bij opgroeiende kinderen, bij oudere mensen met broos beenderstelsel, voor personen met afbrekende nagels of haren, enz…
Bloed: Heermoes bevat coagulerende en anticoagulerende stoffen (coagulerende: b.v. aconietzuur; anticoagulerende: pektineverbindingen en silicium).Men gebruikt het vaak in de volksgeneeskunde als hemostaticum oftewel bloedstelpend middel b.v. bij neusbloedingen, aambeien, enz…
Dermatologie en uitwendig gebruik: Heermoesbaden worden toegepast bij parametropathia spastica, fracturen, winterhanden en -voeten, zweetvoeten,enz…
Dosis: Equiseti herba: 15 g per liter water, 30 minuten koken; men drinkt 3 kopjes per dag.
Equiseti arvensis pulvis: l tot 2 g per dag voor de maaltijden (remineraliserend); 2 tot 5 g per dag tijdens de maaltijden (als hemostaticum en bij articulaire aandoeningen).
Equisetum arvense moedertinctuur (M.T.): 2 koffielepels, 3 tot 4 maal per dag, tijdens de maaltijden.
Voor de keuken
In de keuken kan heermoes zowel in verse als in gedroogde toestand gebruikt worden.
De jonge scheuten kan men fijn snijden en in salade mengen, of meekoken in de graanbereidingen en in de soep.
Zijn de staarten al volwassen, dan kan men ze in een bosje samenbinden om te laten meekoken in de soep zodat men ze er achteraf weer kan uitvissen. Ook kan er een aftreksel van gemaakt worden (een soort bouillon) dat kan dienen om granen of macaroni in gaar te koken, of voor de kruidensaus.
Voor de bereiding van thee kan men eveneens de verse of de gedroogde planten nemen. Omdat het een zeer harde plant is, moet men ze eerst een tijdje in koud water weken. In datzelfde water wordt ze dan gekookt: 1/2 uur stilletjes laten doorkoken, daarna nog 20 minuten laten trekken. Hoeveelheid: 3 koffielepels kruid voor 1 kop water.
Men kan ook mengelingen maken:
- de helft heermoes met de helft varkensgras.
- heermoes met jeneverbes: versterkend en verzachtend. Elk half uur een slok. Dit is aangewezen bij klachten aan de urinewegen.
- heermoes met half zoveel duizendguldenkruid: voor maag en nieren.
- heermoes met een halve dosis tormentil: bij bloedingen, bloedspuwingen, neusbloedingen.
- heermoes met duizendblad: tegen bedwateren en bloedingen; bevordert de uitscheiding van schadelijke stoffen uit het lichaam.
Een aftreksel van heermoes kan ook dienen als gorgelwater. Het kan ook aangewend worden in zitbaden bij ziekten van de blaas. Het heermoesaftreksel is nuttig in toepassingen met omslagen en afwassingen bij de behandeling van zweren, huiduitslag en allerlei afwijkingen van de huid.
- Ook als voetbad is het gemakkelijk te gebruiken en als je problemen krijgt tijdens een wandeling pluk wat heermoes, doe dat in je sokken en trek ze zo weer aan. Je merkt spoedig het verschil. Ook ideaal tegen zweetvoeten!
Antibacterieel
Maar de belangrijkste kwaliteit is dat het een antibacteriële plant is die vooral van nut kan zijn voor de nieren, de blaas, de mondholte. Tenslotte wordt in de literatuur ook vermeld dat dankzij de vele flavonoïden het ook een anticancerogene werking heeft, en zeker meer water afdrijvend dan berk-aftreksels.
Zeg dus nooit meer “onkruid” tegen heermoes, maar geneeskruid!
En voor wie een kant-en-klaar preparaat verkiest ook o.m. op basis van heermoes, Solidago enz…: Orthoren van Fytobell.
Je vindt Orthoren van Fytobell in de apotheek met CNK-bestelnummer: 2899-946.
Je kunt Orthoren van Fytobell ook online bestellen via www.fytobell.be of via www.boverte.com.