Ja we slapen in de winter meer en langer dan in de zomer. Daarover werd een onderzoek gehouden door de American Academy of sleep. Een kleine veertig percent van de ondervraagde personen gaf toe dat ze in de winter langer slapen. Ook een Japanse studie van drie jaar geleden liet hetzelfde resultaat zien: vanaf de middelbare leeftijd tot op hoge leeftijd werd in de winter langer geslapen.
Het is normaal dat je in de winter meer slaapt dan in de zomer. Het licht of de duisternis zijn bepalende factoren.
Bij jongere mensen was dat minder te merken. Die hadden er meer belangstelling voor om van de nacht een dag te maken. Pret maken en uitgaan was een deel van hun cultuur en dat liet zich ook in hun slaappatroon merken. Maar de meerderheid van de volwassenen was het ermee eens dat ze in de winter liever langer in bed bleven en ook langer sliepen.
Is dat een goeie zaak? Eigenlijk wel, want op die manier helpt de natuur os te recupereren en kan slaaptekort bijgepast worden. Niet dat je door één nachtje of een week langer slapen alle schade kunt terugdraaien, maar alle beetjes helpen.
Melatonine, het slaaphormoon
En het is wederom de natuur die beslist dat we in deze periode van het jaar meer slaap best kunnen gebruiken of nodig hebben: er is minder natuurlijk licht en dus produceert het lichaam meer melatonine. Dat is niet enkel een krachtige oxidant, maar ook het slaaphormoon. Vandaar ook dat we de raad krijgen minder televisie te kijken en geen tablets, iPhone en computerscherm te bekijken voor het slapen gaan: blauw licht verhindert trouwens de productie van melatonine en zo beland je eigenlijk in een duivelskring.
Ook de lagere temperaturen dragen ertoe bij dat de slaapbereidheid vergroot: om snel de slaap te kunnen vatten moet het lichaam afkoelen. Dat is een natuurlijke reflex. Een warm bad net voor het slapengaan is dus ook geen goed idee. Het is wel relaxerend, maar het lichaam heeft tijd nodig om weer af te kolen en de ideale conditie te scheppoen om in slaap te geraken.
Het licht is bepalend
Ons lichaam is een gewoontemachine die houdt dus van regelmaat: op hetzelfde tijdstip eten en drinken, actief zijn, moe worden en slapen. Vandaar dat mensen die in ploegverband werken en op verschillende tijdstippen van dag of nacht aan het werk zijn, het lastiger hebben om gemakkelijk in slaap te geraken. Overdag slapen nadat ze van het nachtwerk terugkeren is geen evidentie. Ze moeten kunstmatige trucs uithalen om de natuur na te bootsen: stilte, licht afsluiten in de kamer door rolluiken of overgordijnen en op andere momenten eten. De natuur aanvaardt dat tot op zekere hoogte, want onderzoek heeft aangetoond dat wie nachtwerk doet en onregelmatig slaapt en eet meer vatbaar is voor hart- en vaatziekten, kanker en depressie. Het is geen vrolijk vooruitzicht.
Dat het licht onze slaapbereidheid regelt en voor een deel ons welbevinden kun je ook afleiden van ons reisgedrag. Wie naar een andere tijdszone reist – en met het vliegtuig gebeurt dat snel en heel gemakkelijk – voelt zich de eerste dagen uit zijn comfort gehaald. Er is tijd nodig om zich weer aan te passen aan de nieuwe uurzone: de jetlag slaat toe. De slaap en tegelijk ook de vermoeidheid worden duidelijk bepaald door het licht.
De perfecte bioklok
Aan de universiteit van Californië is onderzoek gedaan naar het slaapgedrag van natuurvolkeren die nog leven op het ritme van de zon: opstaan met licht en slapengaan zonder licht. Daaruit blijkt dat verschillende natuurvolkeren hetzelfde gedrag vertonen zowel in Zuid-Amerika als in Afrika: ze staan op bij zonsopgang en gaan slapen bij zonsondergang. Gemiddeld verlengen ze daardoor hun slaaptijd in de winter met één à twee uur meer dan in de zomer. Ze voelen er zich goed bij, voelen minder vermoeidheid en ze hebben geen middelen nodig om gemakkelijk te kunnen slapen. Het is een natuurlijk ritme waarbij de bioklok zich happy voelt.
Merkwaardig is ook dat bij deze volkeren minder kanker, en minder problemen met de bloedvaten en het hart voorkomen. Natuurlijk zijn er andere elementen die hierin een rol spelen zoals de afwezigheid van stress, natuurlijk voedsel, veel beweging en een harmonieus familie- en gezinsleven. Dat de slaap daarin een grote rol kan spelen is naderhand wel duidelijk.
Hoe merk je slaaptekort
Je weet best van jezelf wanneer je te weinig slaap hebt.
- Je voelt je sloom en niet uitgeslapen, hebt de neiging om te blijven doorsoezen.
- Je mist energie en bent besluiteloos. Je weet niet van aanpakken.
- Je krijgt uitstelgedrag door te weinig slaap. Dat is een van de redenen waarom studenten die van de nacht een dag maken en liever uitgaan dan te blokken, naast uitstelgedrag ook stress krijgen en op de duur zo weinig slaap hebben dat de fut eruit is en het geheugen eronder lijdt.
- Je krijgt te maken met depressieve gedachten.
- Je bent humeurig en alles werkt je op de zenuwen, maar jij ook op je omgeving, gezin en collega’s.
- Je immuniteit krijgt een deuk en je bent meer vatbaar voor verkoudheden, griep, covid en allerlei virale en bacteriële aandoeningen.
- Het kortetermijngeheugen hapert. Je kan je moeilijker herinneren waar je iets hebt neergelegd, je sleutels bijvoorbeeld, of je bril en je onthoudt minder gemakkelijk namen en feiten, je herhaalt vaker hetzelfde.
- Je prestaties zijn minder nauwkeurig en je bent besluiteloos.
- Je bent zwartgalliger en ziet de toekomst somber in.
- Je hebt last van stress, zonder te weten waarom.
- Je bent eerder ziek, hebt sneller een burn-out en… je leeft beslist minder lang.
Wat doe je eraan?
Er zijn veel oorzaken van slecht slapen. Je moet er mee rekenen dat een derde van de bevolking af en toe last heeft van slaapstoornissen en de helft van de volwassenen in ons land neemt af en toe haar toevlucht tot slaapmiddelen. Dat is onrustwekkend, want ze komen in een duivelskring terecht. Er ontstaat heel snel verslaving en heel snel kun je niet meer zonder. Het is dus van zeer groot belang rekening te houden met de natuurlijke wetmatigheden om terug te keren tot een spontane, gezonde en herstellende slaap. Hoe doe je dat?
Respecteer licht en donker
Onder invloed van de duisternis gaat het lichaam spontaan melatonine aanmaken, het slaaphormoon. Dat is tegelijk een krachtige antioxidant. Het maakt niet enkel dat je gemakkelijk in slaap geraakt, het beschermt ook tegen ziekte, het vormt zelfs een bescherming tegen kanker.
Licht blokkeert de productie van melatonine en dus kan ook de slaap worden gestoord.
Wie wil vermijden dat hij of zij slecht slaapt, kan best fel licht vermijden voor het slapen gaan evenals alles wat de slaap kan verstoren: te zwaar eten kort voor bedtijd, heftige discussies en stress, alcohol en cafeïne en rook niet, want ook dat verstoort de slaapkans.
Door goed te slapen zal ook je immuniteit verbeteren omdat het aantal T-cellen, (de zogenaamde immuuncellen) vermeerderen. Na een nachtje goed slapen heeft men dertig percent meer immuuncellen dan mensen die slecht of te weinig hebben geslapen.
Een goed gemiddelde is acht uur slaap. Minder dan zes uur is nadelig en meer dan negen uur ook. De levensverwachting en de levensduur van deze patiënten is verkort.
Daarom ook is het normaal dat je in de winter meer slaapt dan in de zomer: hete natuurlijk ritme van licht en donker uit zich in het slaapgedrag. Niets om ongerust over te zijn, wel integendeel. En kun je in de winter inhalen wat je in de zomer tekort kwam? Eigenlijk niet, maar je kunt door voldoende en goed te slapen in de winter het lichaam wel herstellen en de immuniteit verbeteren en dat is al heel wat.
En een tip om de natuurlijke slaap te herwinnen: Escholtzia, het slaapmutsje bij uitstek.
Een tip: Escholcin van Fytobell met CNK-bestelnummer: 2899-912 voor de apotheek.
Ook te bestellen via www.fytobell.be of via www.boverte.com.
Laat de natuur je weer in slaap wiegen.