Wie heeft ons spinazie leren eten? Popeye-the-sailorman mag die verdienste op zijn palmares schrijven. Want van het eten van spinazie werd je ijzersterk. Letterlijk dan, want spinazie bevat ijzer en dat staat gelijk met kracht en sterkte. Dat is slechts gedeeltelijk waar, want spinazie bevat non-heemijzer en dat is slechts beperkt opneembaar tenzij er heemijzer wordt aan toegevoegd bij dezelfde maaltijd. Heemijzer vind je in vlees en vis. De ideale “sterke” maaltijd ziet er dan ook uit als je bijvoorbeeld vis met spinazie combineert, een perfect wintervoedsel, hoewel er ook zomerspinazie bestaat, licht anders van vorm, maar ook lekker en een groene bladgroente.
Spinazie is een lekkere en typische wintergroente, hoewel er ook zomersoorten bestaan. Het is wel een gezonde groente vanwege de vitamine C en de Omega-3 vetzuren.
Spinazie levert trouwens net als vis een behoorlijke hoeveelheid Omega-3 vetzuren. Maar heemijzer heeft ook een slechte reputatie want het zit in rood vlees en dat veroorzaakt darmkanker. Evenwichtige voeding bevat dus voldoende antioxidanten en die worden geleverd door groene bladgroenten. Een goede combinatie is dus vlees te combineren met spinazie, dan krijg je minder risico.
Maar nog altijd is het best om de consumptie van vlees, zeker van rood vlees en absoluut zeker van bewerkt vlees te beperken of te schrappen. Er bestaan betere en gezondere eiwitleveranciers.
Spinazie bevat bovendien ook oxaalzuur en vezels, die verbindingen aangaan met ijzer, wat de opname in het lichaam eveneens belemmert. Dus spinazie is zeker niet de rijkste bron van ijzer.
Het gehalte aan oxaalzuur (0,6 %) maakt wel dat vooral veel calcium en in mindere mate ook ijzer en magnesium ‘gebonden’ worden en met de stoelgang mee uitgescheiden. Daarom is het aan te bevelen om aan dezelfde maaltijd waarbij spinazie wordt gegeten, ook calcium houdend voedsel zoals melkproducten, kaas, of yoghurt te serveren. Kinderen zullen dit ook waarderen omdat de zurige smaak daardoor ook getemperd wordt.
Vitamine C
Naast mineralen zoals ijzer bevat spinazie ook vitamine C en dat is een van de redenen waarom we er regelmatig moeten van genieten. Met zijn licht zurige smaak omwille van het oxaalzuur wordt spinazie vaak verantwoordelijk geacht voor de ontwikkeling van nierstenen, maar dat is overdreven aangezien het gehalte aan oxaalzuur te gering is om daar echt last van te kunnen ondervinden.
En de ijzersterke kracht dan? Men weet niet zo goed meer waar dat verhaal van afkomstig is, maar volgens sommige onderzoekers ligt de oorzaak in een onderzoek begin twintigste eeuw waarbij men in een getal van het ijzergehalte de komma verkeerd heeft geplaatst en op die manier het tienvoudige aan ijzer heeft toebedacht aan spinazie. Of hoe een klein leesteken het eetgedrag van generaties kan veranderen en tekenverhalen kan inspireren.
Reuma- en jichtlijders opgelet
Spinazie is een bladgroente zoals sla en is eigenlijk afkomstig uit het oude Perzië. Arabieren brachten ze mee naar onze streken. Tegenwoordig bestaan er meerdere varianten en de bekendste is wel de lentespinazie en de winterspinazie. Naast water bevat ze behoorlijk wat eiwitten, Omega-3 vetzuren en vitamine C en B. Spinazie wordt meestal in puree verwerkt, maar kan ook als warme groente worden gegeten, gestoofd in wat boter. Ze bevat naast vitaminen en mineralen ook antioxidanten zoals flavonoïden en past daardoor in een anti-kankerdieet.
Spinazie die verwelkt is, verliest wel van zijn eigenschappen, want het gehalte aan vitamines, vooral vitamine C gaat daardoor snel achteruit.
Nitraat en nitriet
Lange tijd heeft men gedacht dat je spinazie nooit mocht opwarmen omdat het nitraat in de groente omgevormd werd tot nitriet en dat is een heel vervelend effect met betrekking tot kanker.
Dat blijkt een achterhaald verhaal te zijn, zeker dankzij de moderne bewaarmethodes waarbij je klaargemaakte groenten snel kunt afkoelen in het diepvriesvak of een koude frigo. Daarom is het ook best om spinazie meteen na het bereiden, te nuttigen, omdat bacteriën verantwoordelijk zijn voor de afbraak tot nitrieten. Als spinazie in serres wordt gekweekt is bovendien het nitraatgehalte hoger dan in de zomer. Ook de bemesting speelt een rol. Nitraat kan worden omgezet in nitriet en daar loert het gevaar. Bewaar het dus niet te lang en kies best voor een biologisch geteelde groente. Maar dat is altijd verstandig! Want nitriet bemoeilijkt het zuurstoftransport naar de cellen doordat de rode bloedcellen een wijziging ondergaan zodat hun vermogen om zuurstof te transporteren vermindert. Daarom is het ook beter om aan baby’s geen spinazie te geven. Hun nitrietgehalte kan in extreme gevallen zelfs oplopen tot 80 percent. Daardoor vermindert de mogelijkheid om zuurstof te transporteren aanzienlijk met verkleuring van de huid en de lippen. Men spreekt dan van blauwzucht. De oplossing is hier vitamine C te nuttigen omdat daardoor het nitriet dat uit nitraat wordt gevormd geneutraliseerd wordt. Men kan dat ook op eenvoudige wijze toepassen door wat versgeperst citroensap te geven.
Spinazie is werkelijk gezond
Ondanks een minder fraaie reputatie is spinazie wel degelijk gezond. Deze bladgroente zit boordevol gezonde stoffen zoals vitamine C, Omega-3 vetzuren, eiwitten, vitamine B1 oftewel thiamine, vitamine B11, vitamine K, kalium, bètacaroteen en ijzer. Vanwege het bètacaroteen is spinazie gunstig voor de immuniteit en de ogen.
De cellulose bevordert de stoelgang en is dus goed tegen verstopping, aambeien, voor mensen met een zittend beroep, bejaarden. Spinazie behoort tot de meest voedzame groenten, is licht verteerbaar en is de bezem voor de spijsverteringsorganen. Zoals we daarnet hebben vermeld, moet je wel voorzichtig zijn met spinazie bij baby’s.
Laag groeiende bladeren moeten 5 à 6 maal gewassen worden voor het gebruik. Maar laat de bladeren ook niet te lang in water liggen, want ze bevatten al water genoeg. Beter is verschillende keren in een vergiet afspoelen onder de kraan en telkens het water weggooien. Kort spoelen, maar veelvuldig spoelen. En nadien goed laten uitlekken.
Spinazie mag niet te lang koken, en best niet in aluminium potten, wel in gietijzer of geëmailleerde kookpotten. Na het koken onmiddellijk gebruiken, Je kunt het bewaren als je het snel afkoelt, maar veiligheidshalve moet dat toch afgeraden worden want naast de nitrietvorming treedt ook snelle fermentatie op. Vergeet ook niet dat bacteriën in restjes of kliekjes zich razendsnel vermenigvuldigen.
Spinazie mag wel door diabetici gebruikt worden.
Hoe klaar maken?
- Kies een ondiepe kookpan met dikke bodem.
- Smelt er een klont boter in.
- Fruit een greep gehakte sjalot of ui.
- Doe daar 250 g verse of ontdooide diepvriesspinazie bij. Vermijd overtollig vocht.
- Laat het groen een 5-tal minuten gaar worden.
- Roer tegen het aanbakken.
- Meng de spinazie met het kruim van 3 boterhammen.
- Draai peper, schud zout en knijp wat citroensap.
- Verdeel het mengsel met een scheut room.
- Leg nu een vis op de snijtafel. Zalmforel, schelvis, wijting van ongeveer 1 kg.
- Haal er voorzichtig de graten uit, maar laat kop, staart en rugvel intact.
- Was de vis.
- Duw zoveel mogelijk spinazie in de holte en naai dicht.
- Leg de vis in een beboterde vuurvaste schotel. Giet er ook gesmolten boter over en strooi peper en zout.
- Zet de schotel in een oven die voorverwarmd werd.
- Laat de vis gaar worden maar overgiet hem veelvuldig met de boter.
Smakelijk!